‘Familie- en andere sociale netwerken, geplaatst in het perspectief van de levensloop, worden wel konvooien genoemd. Voor ieder mens is het van belang te blijven investeren in de kwaliteit van zijn konvooien, zeker ook bij het ouder worden.’ Dit schrijf ik mijn blog van 8 juli 2014.

Kijkend naar mijn vriendenkonvooi merk ik dat vriendschap niet afhangt van hoe vaak je elkaar ziet, spreekt of schrijft. Ik heb vrienden van vroeger en vrienden vanaf 1983 als mijn lief en ik na enige omzwervingen in Rotterdam neerstrijken. Een van mijn eerste vrienden uit Rotterdam is jaren geleden verhuisd naar Brabant. We zien elkaar enkele keren per jaar en steeds voelt het contact vertrouwd. Datzelfde gevoel hebben mijn lief en ik bij een bevriend echtpaar uit onze tijd in Kenya. We hebben hen na 1983 twee of drie keer ontmoet, als ze in Nederland op bezoek komen. Ons verdere contact gaat via de email. Ik merk ook dat het vriendschappen zijn die mijn lief en ik samen delen, ieder op onze eigen manier.

De directe aanleiding om hierover na te denken is het onverwachte bezoek van Eric vorige week. Hij is een van de jonge onderwijzers op de school in Wageningen waar ik tussen 1975 en 1981 werk. Er ontstaat vriendschap. Dan besluit hij zijn baan op te geven en een jaar te gaan fietsen…. in z’n eentje… naar Griekenland. Als ik ruim een jaar later dringend op zoek ben naar een tijdelijke vervanging van een leerkracht, weet ik dat Eric weer terug is. Ik bel hem op. Hij zegt meteen ja, maar heeft geen woonplek. Haast vanzelfsprekend vinden mijn lief en ik dat hij wel een paar maanden bij ons in huis in Renkum kan wonen. Dat gaat uitzonderlijk relaxed. Samen fietsen we dagelijks door het prachtige bos naar onze school in Wageningen. Dan is de vervanging afgelopen, Eric verdwijnt weer uit ons zicht, maar niet uit ons hart.

In de 40 jaar daarna ontmoeten we Eric vier of vijf keer. Hij is getrouwd en woont in Zwitserland. Die enkele keer als we elkaar zien en spreken, is meteen het gevoel van vriendschap weer terug. Vorige week is Eric de eerste gast die in ons nieuwe appartement op bezoek komt en blijft slapen. Hij is vanuit Bazel naar Nederland gefietst, heeft daar een auto gehuurd en bezoekt verschillende familieleden en vrienden. Vorig jaar heeft hij twee zware operaties gehad en is daar goed uitgekomen. Hij test met deze fietstocht zijn fysieke gesteldheid en tegelijk haalt hij de persoonlijke banden aan met familie en vrienden, die hij niet zo vaak ziet. Met andere (wetenschappelijke) woorden: hij investeert bewust in zijn konvooi.

Onze levens zijn vanuit vriendschap met elkaar verbonden en dat geeft ons bij elke ontmoeting telkens weer een geluksgevoel. Dezelfde ervaring hebben mijn lief en ik met enkele Arnhemse vrienden uit onze jeugd. Hoewel ik op mijn achttiende heel veel vrienden dacht te hebben, zijn uiteindelijk vooral de twee Ben-nen en hun partners deel gaan uitmaken van ons konvooi.

Het contact met vrienden nu in onze directe leefomgeving is vele malen frequenter. Soms zelfs heel intensief, zoals vorig jaar als we met een vriend in Jordanië op vakantie zijn.

Mij valt op dat de coronacrisis een extra impuls aan vriendschap geeft. We hebben de afgelopen weken bij verschillende vrienden thee gedronken, geborreld en/of gegeten. De intensiteit van dit samenzijn in kleine groepen blijkt erg groot. Het is makkelijker om naar elkaar te luisteren en elkaar te begrijpen, te troosten, te sterken en te helpen het leven te vieren, waar dat kan.

Ik heb al mijn hele leven ontzettend behoefte aan warme sociale contacten. Ik denk dat ieder mens die behoefte heeft. Vriendschappen geven extra zuurstof. Daar heeft iedereen op zijn tijd iets van nodig. In de derde levensfase zal je konvooi onontkoombaar kleiner worden. De behoefte aan extra zuurstof zal daarentegen toenemen. Ik blijf daarom mijn stinkende best doen om vriendschappen, oud en nieuw, te koesteren.

Met veel plezier en enthousiasme zijn mijn lief en ik druk met ons verhuisproces. Het plezier zit er in dat het niet alleen gaat om dingen te regelen, maar vooral om hoe we dat doen en met wie. Het voelt dit keer als een bijzonder project. Het voordeel van het pensionado zijn is natuurlijk dat je weinig andere zaken om handen hebt, zodat je je hierop kan richten. 

We hebben eerst samen met een goede vriend, die architect is, gekeken naar gewenste verbouwingsopties. Omdat hij in Brabant woont, zijn we twee keer uitgebreid bij hem op bezoek gegaan. Een goede reden om eens extra contact met elkaar te hebben en dat is fijn. Onze ideeën zijn inmiddels doorgenomen met de aannemer en die is aan het kijken en rekenen. Onze aannemer heeft al tweemaal eerder een grote verbouwing voor ons gedaan. Hij is echt enthousiast om deze klus weer voor ons te klaren. Dit contact is ook op dit front vertrouwd en warm.

Wat betreft de inrichting van ons nieuwe appartement doen wij zoveel mogelijk zaken met lokale, ons vertrouwde ondernemers. Niet alleen gunnen wij het die ondernemers, we willen daarnaast graag persoonlijk geholpen worden. Vanzelfsprekend is deskundige voorlichting en advies zeker zo belangrijk. Het is tevens prettig om datgene wat je aanschaft letterlijk gezien en gevoeld te hebben. Mijn ervaring is dat je via internet ongetwijfeld voordeliger uit kunt zijn qua aanschafprijs van veel artikelen. Echter bij grotere en meer diverse aanschaf is het bezorgen, aansluiten apparaten, monteren meubels én de service achteraf belangrijk. Een goede lokale ondernemer heeft vaak eigen mensen in dienst die de technische of andere praktische zaken uitvoert. Hij of zij komt, indien gewenst, vooraf op de locatie kijken en meten en rekent dan niet direct honderd euro voorrijkosten. En als het gaat om een scherpe prijsstelling is er altijd te praten over een korting of iets dergelijks.

Sowieso is onze hele verhuisactie behoorlijk lokaal georiënteerd, blijkt achteraf. De makelaar, die ons huis verkocht heeft en (toevallig) ons nieuwe appartement in verkoop had, heeft zijn kantoor in dezelfde straat, waar wij nu wonen. De hypotheekadviseur heeft ook zijn kantoor in de straat, wel aan de andere zijde. En het appartement waar we gaan wonen ligt in het verlengde van onze straat. De verhuizer die we gekozen hebben uit twee offertes is ons bekend en vertrouwd van de vorige verhuizingen

Waarom denk ik er nu zo over na en schrijf dit in mijn blog?

Ik hecht steeds meer waarde aan mijn directe leefomgeving. Nu ik daar als pensionado meer tijd aan besteed, merk ik dat goede sociale contacten mijn dagelijkse leven extra prettig maken. Wat de inner circle van familie en vrienden betreft wist ik dat al, maar de schil daaromheen begin ik de laatste tijd meer en meer op te zoeken en te waarderen. Ik bedoel daarmee de contacten met buren, wijkbewoners, evenals de kleine middenstanders in de wijk en in de stad. Sociale cohesie vormt de kern van ons bestaan. In deze tijd van individualisering zullen we daar extra aandacht aan moeten geven. Dat geldt wat mij betreft evenzeer voor de globaliserende consumentenwereld. Deze wordt in toenemende mate anoniemer en (nog erger) gestuurd door algoritmen. Dat is nu juist wat ik niet wil. Ik wil het liefst waar mogelijk in de consumentenwereld een persoonlijke benadering en service. Dat kan alleen als ikzelf en de betrokkene het persoonlijke contact ervaren als meer dan alleen de koop van een product of dienst. 

Als ons verhuisproces ongeveer op die manier verloopt, weet ik zeker dat wij straks in ons nieuwe, mooie appartement extra genieten. Het is dan niet alleen de inrichting zelf die tot tevredenheid leidt, het is ook de herinnering aan hoe we het gedaan hebben en met wie.

 

Deze fulltime pensionado, ik dus, wenst vooral niet geassocieerd te worden met de oude, grijze massa. Natuurlijk hoor ik in het hokje ‘oud’ thuis, maar zo wil ik het niet echt voelen. Als ik jong ben, wil ik het liefst bij mijn eigen generatie horen en dat laat ik zien qua uiterlijk, leefstijl en muziek. Als 40/50/60-ger beweeg ik mij permanent tussen jong, middelbaar en oud. Ik ben druk met mijn gezin, mijn werk en mijn carrière. Ik heb een groot sociaal en maatschappelijk netwerk en als het wat minder dreigt te worden, dan vind ik snel weer nieuwe netwerken. Ik wil zeker niet afgeremd worden door oude wijsneuzen of voorbij gestreefd worden door jonge honden. Nu, beginnende zeventiger, ben ik zelf zo’n oude wijsneus, die graag jonge hond wil zijn. Om niet in te kakken, probeer ik daarom kontakt te zoeken met inspirerende leeftijdsgenoten en met andere, liefst jonge honden. Met mijn individuele contacten lukt dat nog wel redelijk, maar goede aansluiting vinden in een groep blijkt lastiger. Ik kom vooral uit bij ouderengroepen en het is de vraag of die dynamisch en uitdagend genoeg zijn naar mijn maatstaven. Hoe vreemd ontwikkelt zich de individuele levensloop op dat punt van sociale contacten.

Wetenschappelijk onderzoek naar de levensloop bij oudere mensen laat zien dat de individuele verschillen tussen mensen toenemen naarmate zij ouder worden. Grote verschillen zijn er altijd tussen mensen. Maar kijkend naar leeftijdscohorten, zien we dat, zeker na gemiddeld het 70/75ste jaar die bandbreedte zowel lichamelijk als geestelijk enorm toeneemt. In ouderengroepen is die extra grote bandbreedte vaak zichtbaar en voelbaar en dat vraagt van de individuele personen om een beetje meer empathie naar elkaar. Tegelijk is het de vraag of je in zo’n groep voor jezelf voldoende energie en inspiratie kan vinden. Op mijn 40ste word ik lid van een lokale Rotary. Ik vind dat een mooie uitdaging, temeer omdat ik in die tijd maatschappelijk extra verantwoordelijkheden zoek en wil hebben. De mix van generaties maakt dat het een zeer actieve en dynamische club is, voor elk wat wils. Als met de jaren de gemiddelde leeftijd omhoog schuift, sluipt er enige sleetsheid in de club. Bijkomend effect is dat er weinig animo is bij jonge mensen om zich aan te melden. Ook omdat ik mij professioneel bezig houd met de levensloop van de mens, vraag ik mijzelf af of het niet beter is te stoppen snel na mijn pensionering. Dat doe ik vervolgens, beseffende dat het in de nieuwe levensfase niet zo gemakkelijk is om een aantrekkelijke nieuwe club of groep te vinden. Dat blijkt inderdaad het geval. Maar dan ineens, ruim driekwart jaar geleden, doet zich de kans voor om mee te doen met een nieuwe club van Past Rotarians. Na enige aarzeling (vanwege de door mij gewenste dynamiek) besluit ik toch mee te doen. Wat is er mooier dan vanaf het begin, vol energie en nieuwe plannen met elkaar een club te starten. Ja, dat het allemaal pensionado’s en dus oude wijsneuzen, zoals ik, zijn, dat weet je van te voren. Maar met een beetje goede wil, een lekkere maaltijd en een goed glas wijn, moet het lukken……..Nu een half jaar later en een enquête verder voel ik nog weinig empathie en dynamiek in de groep. Het voelt zelfs een beetje onwennig en ongemakkelijk.

Maar deze fulltime pensionado –  ik dus – mag dan een oude wijsneus zijn, hij geeft niet gauw op.

 

.