Vanuit Ulaanbator rijden we met de trein uren lang door de Gobi woestijn. Onderweg zien we zomaar een kudde wilde kamelen. Het uitzicht is zo fantastisch, dat we even de neiging op voelen komen spontaan te gaan dichten: ‘Woestijn, woestenij / Wijds en zijds / Einde-loos / in oneindigheid / Onwerkelijk mooi / ver-einde /.’ … Zoiets ja……
’s Nachts staan we bij de Chinese grens ruim vier uur stil. De treinonderstellen moeten worden gewisseld omdat het spoor in China anders is. De rijtuigbak wordt met mens en al tussen twee hefbokken opgetild en dan wisselen de monteurs de onderstellen. Van slapen komt er weinig. Om de tijd door te komen, halen we wat korte, vaak ook vluchtige gespreksherinneringen op met medereizigers. We denken terug aan het jonge Zweedse stel dat met grote verwachtingen begonnen is aan een wereldreis. Beiden zeer serieus in het leven staand. Zouden ze het een jaar volhouden, vragen we ons af? En dan die drie Italiaanse jongens, die met veel moeite via internet 3e klas treinkaartjes voor de Transmongolië express hadden geregeld. Deze blijken duurder dan onze kaartjes. Of dat Australisch 50-jarige echtpaar, dat (heel dapper) een paardentrip in Kazachstan en Mongolië van 13 dagen gedaan had, met gids, kok en horseman.
Vlak voor het middaguur komen we op het station Beijing aan. De eerste indruk is druk, druk, druk. Wat een mensenmassa, niet alleen in de immense stationshal, maar ook op het plein buiten. Zoals bij iedere aankomst staat er een chauffeur op ons te wachten, die ons vervolgens naar het hotel brengt. Dankzij het feit dat we deze transfers overal onderweg door het reisbureau hebben laten regelen, win je erg veel tijd. Dat is des te prettiger omdat we meestal maar enkele dagen op een bepaalde plek zijn. 
Ons hotel is gelegen in de oudste hutong (authentiek wijkje) van Beijing. Het is een wijk met heel veel kleine steegjes. Onze hutong stamt nog uit de tijd van Dhengis Khan. We komen er nauwelijks toeristen tegen. Wel ontmoeten we in ons hotelletje een Nederlandse familie met drie geadopteerde kinderen tussen de 15 en 19 jaar: een jongen uit Eritrea, een uit Pakistan en een meisje uit China. Nu de kinderen groot genoeg zijn willen zij weten wie hun biologische moeder is. De familie van de jongens hebben ze de afgelopen jaren gevonden. Dit jaar zijn ze op zoek naar de Chinese familie van de dochter. Toevallig (of niet ?) ontmoeten we later op de terugvlucht naar Amsterdam een ander gezin dat op zoek is gegaan naar de familie van hun adoptie zoon. Zij zijn er uiteindelijk in geslaagd via DNA familie te vinden. De moeder was helaas overleden.
Naast de oude toegangspoort tot de ommuurde hutong, is een gemeenschappelijk badhuis met douches en toiletten. De meeste huisjes hebben geen toilet en douche. Op de straathoek staan twee ijzeren kasten waar allerlei gereedschap in zit. Een mannetje zit daar op een stoel bij (of hij slaapt) en helpt indien nodig wijkbewoners met allerlei klusjes, bijvoorbeeld fiets repareren. Je mag ook zelf gereedschap lenen.
In dit Chinese wijkje voel je naoberschap en daar kunnen we wat van leren, denk ik. In ons geïndividualiseerde Nederland praten we regelmatig over sociale cohesie in wijken en over eenzaamheid onder ouderen. Zaterdag 23 september is in ons land de jaarlijkse Burendag, bedoeld om (sociale) activiteiten in wijken te stimuleren. Vanaf mijn fulltime pensionado-zijn ben ik in mijn wijkje (Struisenburg/Kralingen) actiever geworden. Wij zijn een buurtinitiatief gestart om de luchtkwaliteit langs de drukke Maasboulevard te proberen iets te verbeteren. Wij willen graag dat de gemeente meer ‘slim groen’ langs de weg gaat planten, groen dat vooral fijnstof kan afvangen of afbreken. Wat mij ook zinvol lijkt is een buurthuiskamer, waar je even binnen kan wippen voor een praatje en een bakkie. Daar kunnen we dan een gereedschapskast voor de buurt neerzetten. Dit alles onder het motto ‘Beter een goede buur, dan een verre vriend’.
Onderweg moet er in de auto gezongen worden, vindt onze gids. Zij zingt een Mongools liedje, terwijl de chauffeur meebromt. Dan zijn wij aan de beurt. Bij gebrek aan beter zingen we maar ‘Daar in dat kleine café aan de haven’ gevolgd door een couplet van ons volkslied.
We stoppen nog even voor een late lunch en praten (met handen en voeten) nog wat na over de afgelopen dagen. Natuurlijk bedanken we onze gids en chauffeur. Dan rijden we Ulaanbator binnen en worden wij naar ons hotel Danista gebracht. De doodlopende straat naar dit hotel ziet er niet uit, maar het hotel helemaal aan het eind is prima. Het ziet er overal in de stad armoedig en niet onderhouden uit. De miljoenenstad staat vol met hoge grijze woongebouwen uit de Russische tijd. Hier en daar zie ik modern uitziend gebouwen, vaak half afgebouwd. Aan de randen van de stad wonen de mensen nog gewoon in een ger. Daar staan ook enkele grote fabrieken, die er angstaanjagend qua milieuvervuiling uitzien.
Vier dagen hebben we uiterst sober geleefd. Bizar hoe snel je weer verlangt naar comfort en luxe zaken. Zo gauw we in de stad zijn, zetten we de knop om. Onze eerste actie op de hotelkamer met airco (!) is natuurlijk douchen en opfrissen. Vervolgens gaan we op zoek naar een bar waar we een lekker drankje kunnen scoren. Vlakbij ons hotelletje zien we een groot vijfsterren hotel, dat een rooftop bar heeft op de 17e verdieping. Even later kijken we uit over de skyline van Ulaanbator en maken we samen een heerlijk fles sekt klein. Hierna verorberen we in een Koreaans restaurant voor nog geen tien euro een heerlijke Koreaanse rijsttafel inclusief drank. Het voelt een beetje ongemakkelijk, want met zulke prijzen zijn de lonen ongetwijfeld zeer laag. In een paar uur tijd zitten we weer helemaal in de consumptieve vakantiemodus.
Natuurlijk staat hier een groot standbeeld van de grote veroveraar Denghis Khan. Dit plein is de place to be als je iets te vieren hebt. En bij al die speciale gelegenheden lopen de Mongolen in orginele kleding, die er heel fleurig uitziet. Veel hebben we verder niet bekeken in de stad. Het is 36 graden en als je even gelopen hebt, zoek je het liefst een schaduwplekje met een verfrissing. Echte taxi’s zijn er niet. Iedereen die een auto heeft, mag voor taxi spelen en die kun je dan aanhouden. Men zet dan de kilometerteller dagstand op nul. Je schijnt iets meer te betalen dan de benzinekosten.
Het is zaterdag 22 juli als we ’s morgens vroeg op de trein stappen naar Beijing. We kunnen niet geloven dat we pas tien dagen onderweg zijn. We hebben zoveel meegemaakt en indrukken opgedaan, eerst in Rusland en nu dan in Mongolië. We hebben een mooie tweepersoonscoupé, inclusief een heerlijke fauteuil! Samen met de naastgelegen coupé delen we een toilet en douche. Het is heerlijk om de komende 32 uur lekker te ontspannen in de trein en alle indrukken een beetje laten bezinken.
Ik denk dat iedereen wel iets heeft met de natuur. Vanuit mijn professie weet ik dat natuur en natuurbeleving bij ouderen extra emotie kan oproepen en zelfs een heilzame werking kan hebben. Ik merk dat als fulltime pensionado hier in Mongolië nu ook een beetje. De natuur, het landschap bepaalt de leefwijze van de mensen, die heel basic is. Zij zijn en blijven nomaden. De meesten leven nog steeds in een ger en trekken het hele jaar door met hun vrij lopende kuddes door de steppen. In de Gobi woestijn vind je zelfs wilde kamelen. De nomadententen zien er nog exact hetzelfde uit als honderden jaren geleden. Wel hebben de meesten inmiddels een zonnepaneeltje voor electriciteit en soms een motorfiets om de kudde bij elkaar te kunnen drijven.
Veeteelt is economisch gezien het belangrijkste bestaansmiddel. Er is sprake van overbegrazing en uitputting van de natuur. In combinatie met klimaatverandering zorgt dit er voor dat het ecosysteem steeds zwaarder onder druk staat. Zoals overal op de wereld, staat ook Mongolië voor een grote uitdaging: natuurbehoud en natuurherstel. Mongolië heeft daarmee al een goede ervaring opgedaan. In het Hustai natuurreservaat is vanaf 1980 met hulp van particuliere Nederlanders (uit Rotterdam!) een fokprogramma opgezet voor Przewalski paarden, het laatste wilde paard ter wereld. 
Deze diersoort dreigde te verdwijnen. Het is een groot succes geworden. Veel van de nomaden in dit prachtige gebied van ruim 50.000 hectare zijn nu betrokken bij het beheer en instandhouden van het Hustai natuurreservaat. Het is een goed voorbeeld dat aansluit bij o.a. de visie van Willem Ferwerda, tropisch ecoloog en milieudeskundige. In 2016 stond hij nummer 1 in de Trouw Duurzame top 100. Dit jaar mag hij vlak voor Prinsjesdag de zg. duurzame troonrede uitspreken. In de krant Trouw van vijf september staat de verkorte versie hiervan. Ferwerda pleit voor grootschalig natuurherstel als basis van de economie. ‘We moeten onze aarde, ons life support system herstellen en als ondernemers, journalisten, wetenschappers, politici, ouders en burgers dit Grote Verhaal vertellen. Werk daarbij samen met boeren en vissers als beheerder en hersteller van het ecosysteem, zij hebben perspectief nodig.’ In Mongolië zijn dus de nomaden onderdeel van natuurherstel en natuurbehoud.