Het laatste jaar ervaar ik als extreem heftig. Het is niet zozeer mijn oog- en heupoperatie en een apneu diagnose, maar de wereld om mij heen: hoe wij omgaan met Moedertje Aarde en de oorlog in Oekraïne. De oorlog hakt er mentaal bij mij flink in. De dagelijkse beelden van verwoeste dorpen en steden in Oekraïne kan ik nauwelijks aan zien. Ik word er dan moedeloos van. Soms vraag mij af of het komt door mijn leeftijd? Op een ander moment denk ik dat het verband heeft met mijn naoorlogse jeugd (geboren in 1946).

Als ik mij zo voel, dan weet ik dat ik moet zoeken naar handvatten om mentaal overeind te blijven.

Mijn hele volwassen leven ben ik mij ervan bewust dat de ervaringen van mijn ouders in de 2e W.O. diep in mijn dna zijn gekropen. Alsof ik erbij ben geweest staat op mijn netvlies het beeld van mijn moeder die met een handkar en een baby (mijn oudste broer) in 1944 het zwaar gebombardeerde Arnhem ontvlucht. Ik ben opgegroeid in een gezin met zes kinderen, waar de naweeën van de oorlog dagelijks concreet zichtbaar en voelbaar zijn geweest. Nog steeds houd ik het bij de jaarlijkse dodenherdenking 4 mei niet droog.

Ondanks deze naoorlogse context kan ik zeggen dat ik opgegroeid ben in een warm gezin. Ik heb dit te danken aan een ijzersterke vrouw, mijn moedertje lief.

In 1944 – mijn ouders zijn dan twee jaar getrouwd – wordt mijn vader, mede vanwege zijn verzetswerk, ernstig ziek en hij zal dat min of meer blijven tot zijn overlijden in 1961. Al die jaren zorgt mijn moedertje lief voor zes kinderen, haar altijd ernstig zieke man en mijn opa, die 10 jaar bij ons in huis woont. Eigenlijk zijn er zeven kinderen. Als op mijn verjaardag in 1953 nog een broertje geboren wordt, ligt mijn vader ver weg in het sanatorium in Davos. Mijn broertje Angelo blijkt ernstig gehandicapt en overlijdt spoedig na de geboorte. Zonder haar man en zonder dat zij er bij kan zijn wordt haar kindje, ons broertje begraven.

Moedertje lief weet haar gezin met vlag en wimpel overeind te houden. Zonder dat ze er om vraagt, krijgt zij veel steun van familieleden en anderen. Het sociale netwerk waarin ons gezin is ingebed is hecht en sterk, wellicht mede door alle oorlogservaringen.

Nu ik dit zo opschrijf weet ik dat ik maar even aan mijn moedertje lief hoef te denken om weer met een positief gevoel de nieuwe dag in te gaan.

Na zeven pensioenjaren speelt mijn leven zich steeds meer af in een relatief kleine, persoonlijke kring van gezin, familie en vrienden. In deze inner circle of life draait alles vooral om geborgenheid, liefde, intimiteit……emotie. Het mooie van de derde levensfase is, dat je beseft dat het leven uiteindelijk hierom de moeite waard en zinvol is.

Juist dit leventje is gedurende de coronapandemie behoorlijk onder druk komen te staan. Hoewel ik alle prikken heb gehad die er zijn, ben ik erg voorzichtig gebleven in al mijn contacten, ook die met de kinderen en kleinkinderen. Volgens mij heeft dat effect gehad op mijn gevoel van vitaliteit, welke de afgelopen twee jaar sterk heeft gefluctueerd van hoog naar laag en alles wat daar tussen zit.

De afgelopen weken verandert dit gevoel met rasse schreden ten positieve! De meeste coronamaatregelen stoppen en de samenleving begint weer beetje bij beetje te ontwaken. Daar komt bij dat we de eerste weken van maart hebben kunnen genieten van heerlijk zonnig weer. Het lijkt wel alsof ik uit een winterslaap met regelmatig vervelende dromen, kom. Ik voel weer energie in mijn lijf stromen en dat is heerlijk.

Met plezier pakken mijn lief en ik onze oma/opa rol weer op. Het voelt heerlijk om onze kleinkinderen van dichtbij te mogen zien opgroeien en liefde en geborgenheid te bieden. Het geeft extra energie. Iets lastiger is het om in het vertrouwde sociale ritme te geraken met familie en vrienden. Ieder heeft kennelijk zo zijn eigen opstartproblemen. De behoefte aan deze contacten lijkt na corona nog groter te worden, hoewel dat ook een typisch derde levensfase ‘dingetje’ is.

In het verlengde van dit sociaal reveil, zijn mijn lief en ik ouderwets actief in ons volkstuintje en chaletje in Friesland. Zelfs gaan we een paar weken met vakantie naar Spanje. Kortom, we hebben weer het gevoel dat we volop leven!

Wat eveneens goed is, dat deze energie helpt mentaal sterk te staan ten opzichte van alle berichtgeving over de vreselijke oorlog in Oekraïne.

Steeds nadrukkelijker zoek ik, pensionado, naar intimiteit in relatie met mijn directe naasten: mijn lief, kinderen, kleinkinderen, broers, zwagers en (schoon)zussen. Ooit heb ik het begrip intimiteit omschreven als de hoogste mate van vertrouwelijkheid in jezelf en in je relatie tot de ander. De ouderdom brengt bij mij een zekere ontspanning met zich mee, ik heb niets te verliezen en te winnen.

Soms, als ik zittend in de stoel voor mij uit staar, kan ik met een tevreden gevoel terugdenken aan al die juiste mensen, die ik op de juiste plaatsen ben tegengekomen. Veel dingen waarvan ik gedroomd heb, zijn verwezenlijkt. Ik prijs mijzelf dan gelukkig. Eerlijk gezegd komen er snel daarna wel eens angstgevoelens opzetten, wat staat mij nog te wachten?

Meer dan voorheen leef ik in het nu en geniet intens van mooie momenten. Deze week is onze kleinzoon geboren, het zoveelste hoogtepunt in mijn leven. Afgelopen juni, op mijn vijfenzeventigste verjaardag, vertelt mijn dochter dat ze in verwachting is. Het is een fantastisch mooi en onverwacht bericht.

Jaren geleden wordt zij verliefd op iemand van hetzelfde geslacht. Dat was voor ons zeer verrassend, maar ook voor haar zelf, zo horen wij later. Je wilt je, als ouders, niet teveel bemoeien met je volwassen kinderen en hun leven. Toch zoeken mijn lief en ik af en toe de uitdaging met hen te praten over het leven en de verwachtingen die je daarvan hebt. Wij vinden het horen bij de natuurlijke habitat van ons ouderschap. Zo hebben we erover gesproken hoe je verliefd kan worden op een ander persoon, los of het een man of vrouw is. Zeker in deze tijd van individualisering zie je sociale verbanden en relaties veranderen. Als wij dan zien hoe gelukkig onze dochter is in haar relatie, zijn wij dat zelf ook.

Nu zeven jaar verder is hun kinderwens werkelijkheid geworden met de geboorte van hun zoontje. Hij zal opgroeien in een warm en goed nest met twee mama’s. Weloverwogen en met veel liefde hebben zij deze stap gezet. De donor is een bekende en alles met betrekking tot zijn rol en gedragingen is besproken en waar nodig vastgelegd.

De afgelopen weken verloopt de zwangerschap wat gecompliceerder dan normaal. Onze dochter moet erg rustig aan doen en enkele malen wordt ze opgenomen in het Franciscus ziekenhuis Rotterdam. Mijn lief en ik brengen de afgelopen weken vele uren door in het ziekenhuis. Je bent er onvoorwaardelijk voor je dochter en schoondochter, het kost geen moeite, het geeft juist extra energie. Het mooie van deze vele en langdurige contacten is dat de onderlinge, emotionele band met onze dochter en schoondochter extra versterkt wordt.

En dan ineens gaat het sneller dan gepland. Afgelopen maandag besluiten de artsen in het ziekenhuis niet langer te wachten. Omstreeks half één in de middag komt onze kleinzoon ter wereld, gezond en wel. Een wereldwonder, zo voelt het, hoewel we weten dat in Nederland zo’n 500 kindjes per dag geboren worden. Vanwege corona mag er naast de partner maar één persoon per etmaal op bezoek komen. Echter niet getreurd, want via onze gezinsapp ‘Rotterdammers till we die’ vliegen de foto’s en berichtjes door de ether.

Mijn lief heeft vanzelfsprekend voorrang en houdt drie uur na de geboorte haar kleinzoon in de armen. Het is 2021 in hetzelfde ziekenhuis waar zij in 1984 onze dochter en in 1986 onze zoon ter wereld bracht. Waar in 2017 en in 2020 de dochters van onze zoon en schoondochter ter wereld zijn gekomen……

Ik kan eigenlijk niet wachten, maar eerst mag nog de andere oma. Twee dagen na de geboorte is dan eindelijk zover. Ik houd wat onwennig, maar met een stralende glimlach het heerlijke, lieve mannetje vast en heet hem van harte welkom in onze familie.