Mijn laatste blog is alweer ruim drie weken geleden. Ik ben druk met andere zaken voor de buurt en de stad. Ik kan dat nu eenmaal niet laten, ook niet om er telkens een blog over te schrijven. Samen Leven heeft mij altijd bezig gehouden.

In mijn perspectief van ouder worden is het adagium dat ik ‘ER TOE WIL DOEN’. Sterker nog, ik denk dat heel veel 65 plussers dat willen. Wat ik ook vind is dat de samenleving baat kan hebben bij de enorme kennis en ervaring van ouderen op allerlei gebieden. Nu wordt er feitelijk weinig tot niets verwacht van de bijna drie miljoen ouderen in Nederland. In ons maatschappelijk systeem zijn er nauwelijks positieve, externe prikkels om dat human capital van 65 plussers te activeren en te benutten.

Vanaf het moment dat ik niet meer dagelijks opgeslokt word door mijn werk, krijgt mijn directe leefomgeving automatisch meer aandacht. Mij valt op dat er weinig (zichtbare) sociale contacten zijn tussen bewoners in mijn wijk. Samenleven anno 2019 in een Rotterdamse wijk is lastig, want de hele wereld lijkt er te wonen. Sommige mensen hebben de neiging vooral ‘ons kent ons’ te zoeken en te koesteren. Maar ieder mens is uiteindelijk op zoek naar een veilige plek om te wonen en daar is – hoe dan ook – verbinding voor nodig. De buurt, de wijk is één van die plekken waar ik ‘er toe kan doen’ als het gaat om verbinding. Die uitdaging geldt voor iedere burger en dus ook voor al die mede-pensionado’s, die de behoefte voelen om zich ergens in onze samenleving ten nutte te maken. Natuurlijk zoek je uitdagingen die het beste bij jou passen en waar je het meest ervaren in bent. Ik denk dat er voor ieder wat wils is.

Mijn ervaring ligt o.a. in het samenbrengen van mensen en iets organiseren. In 2018 hebben we met een groepje enthousiaste bewoners in onze wijk Struisenburg vier keer een ontmoetingsavond georganiseerd, inclusief een buurtkerstborrel onder de noemer Buurten aan de Maas. Binnen dat groepje zitten mensen met allerlei kwaliteiten en interesses. Iemand ontwerpt zeer professioneel een flyer. Een ander zorgt voor het verspreiden daarvan. Weer een ander zorgt voor de versiering van de zaal. We maken gebruik van een gebouw in onze wijk: Podium aan de Maas. In de jaren zestig is dit gebouw opgericht en geschonken aan de stad Rotterdam door de Duitse jongerenbeweging Aktion Sühnezeichen Friedensdienste. Dit gebouw, mede ontworpen door de beroemde architect Rietveld, is een soort levend monument ter nagedachtenis aan het bombardement in de 2e W.O.. De Stichting die dit gebouw exploiteert, heeft zich eerder nooit zo direct bezig gehouden met de wijk er omheen.

Sinds deze ontmoetingsbijeenkomsten voor de buurt, is deze Stichting zich extra bewust geworden van de oorspronkelijke doelstelling om een ‘levend’ monument te zijn voor de stad Rotterdam. Kort geleden hebben zij ruimte aangeboden voor een zogenaamde Huiskamer. Vanaf 8 mei starten we met een paar vrijwilligers iedere woensdag een Huiskamer. Wijkbewoners zijn daar welkom voor een bakkie en een praatje. En er zijn al nieuwe plannen: in juni een BuurtBarbeque, in september een Infomarkt en om meer groen rond het gebouw te krijgen willen zij samen met buurtbewoners een tuintje achter het gebouw realiseren.  

materiaal voor de knijpploeg

En dat de wijk in relatief korte tijd begint te leven bewijst ons laatste wijksuccesje: ‘de knijpploeg’. Sinds drie weken is een groepje van ruim vijftien zeer enthousiaste wijkbewoners wekelijks actief om papier en andere troep van de straten weg te halen met een soort knijper. Er wordt niet gezeurd van ‘dat moet de gemeente maar doen’. Gewoon je eigen verantwoordelijkheid nemen en samen je straatjes letterlijk schoon vegen. Elke week melden zich nieuwe wijkbewoners aan!

Het is mooi om te zien en te horen dat wijkbewoners trots willen zijn op hun wijk en daar een steentje aan bij willen dragen.

.

Afgelopen zaterdag loop ik op de markt in Rotterdam en hoor ineens iemand zeggen: ‘Je moet je stem laten horen anders wordt er zo over je heen gelopen!’ Dan zie ik een groepje mensen staan, waaronder Henk Krol de fractievoorzitter van de 50 Plus partij. Hij staat lekker ontspannen te smullen van een patatje mét bij Bram Ladage. Eigenlijk verbaast het mij niet hem te zien. Het is al jaren een trend dat landelijke lijsttrekkers uit de Tweede Kamer het land in gaan om stemmen te werven voor de Provinciale Statenverkiezingen, de Waterschappen en de Gemeenten. Zelfs worden er tijdens deze verkiezingen TV debatten gehouden met fractievoorzitters uit de Tweede Kamer. Natuurlijk begrijp ik dat er een relatie is tussen deze bestuurslagen, maar de eigen specifieke taken en verantwoordelijkheden van onze Provincies en de Waterschappen komen zo nauwelijks aan bod. Dit gedrag van de landelijke politiek holt naar mijn idee ons democratische politieke bestel uit. 

Wat mij tevens stoort zijn politieke partijen, zoals 50 Plus die zich specifiek richten op bijvoorbeeld ouderen. Natuurlijk legt een politieke partij accenten, maar het moet niet in de sfeer zijn van ‘ikke, ikke, ikke’….waardoor in de meeste situaties ‘de ander kan stikken’. Dit werkt sociale segregatie in de hand en daar zou niemand op moeten zitten te wachten. Onze geïndividualiseerde samenleving heeft juist baat bij meer samenwerking en samenhang tussen generaties. Ieders individuele levensloop is een trektocht door het leven beginnend bij de geboorte tot aan de dood. Of we willen of niet, we zijn als homo sapiens sociale wezens. Onze individuele trektocht doen we in een konvooi van mensen, dichtbij ons en verder af. In deze tijd van enorme versnelling op allerlei gebieden van het leven hebben in ieders levensfase jong, middelbaar en oud elkaar hard nodig: jongeren opgroeiend met ICT, KI en sociale media, die nog vol frisse energie en idealen leven; middelbaren hard werkend, carrière makend, die aanvankelijk denken de wereld aan te kunnen om vervolgens op zoek te gaan naar de zinvolheid van het bestaan; en dan ouderen zoekend naar zinvolle invulling van het dagelijkse bestaan, die reflecteren op het verleden om van daaruit kracht te vinden om deze derde levensfase inspirerend te leven. 

In alle gremia van onze samenleving is het niet alleen wenselijk, maar zelfs noodzakelijk dat alle generaties meedenken en – doen en zich uiteindelijk voor elkaar verantwoordelijk weten. Dat heet sociale cohesie. Ook ons democratische politieke bestel past daarin en dat moeten we koesteren. We kunnen op alle niveaus onze democratie positief beïnvloeden, zodanig dat er randvoorwaarden gecreëerd worden, die ons helpen tijdens de trektocht van het leven. Daarom ga ik mijn hele leven al stemmen, ook nu weer  op 20 maart voor de Provinciale Staten en de Waterschappen, vol overtuiging zelfs. Ik weet wat ik belangrijk vind voor het (leef)klimaat in mijn directe omgeving in zijn algemeenheid, maar ook specifiek. Mijn huis bijvoorbeeld staat benedendijks aan de Maasboulevard, een zeer drukke verkeersader in Rotterdam. Verbetering luchtkwaliteit waaronder verminderen van fijnstof en een goed onderhouden dijk langs de Nieuwe Maas zijn voor mij en veel van mijn buren, belangrijke onderwerpen waar zowel de Provincie als het Waterschap politiek en bestuurlijk verantwoordelijk voor zijn. We proberen er zelf ook wat aan te verbeteren met kleinschalige wijkprojecten. Een ander voorbeeld is de regionale bereikbaarheid. De laatste jaren neemt de filevorming rond Rotterdam enorm toe. Veel van mijn vrienden wonen in Vlaardingen. Ik wil graag mijn auto zo weinig mogelijk gebruiken en daarom is goed openbaar vervoer in de regio belangrijker dan meer asfalt. 

Naar TV debatten met landelijke lijsttrekkers kijk ik niet, dat levert geen directe informatie op. Ik probeer daarom via internet en de Kieswijzer zicht te krijgen op de politieke programma’s van de Provinciale Staten en de Waterschappen. 

In Rotterdam zal rond 2035 ruim één vijfde van de bevolking 65 plus zijn, zo lees ik in de Samenwerkingsagenda Rotterdam ‘Ouder en Wijzer’, een beleidsnotitie van december 2018. Een groeiend aantal mensen blijft langer gezond en vitaal en zal dus op de een of andere manier actief betrokken willen zijn bij de stad. De grootste stijging vindt plaats onder de 75 plussers, die grotere kans op gezondheidsproblemen hebben. Rotterdam wil goed voorbereid zijn op deze veranderende bevolkingssamenstelling en daarom (citaat): ‘Samen met ouderen aan de slag gaan op vier pijlers: Vitaal, Er toe doen, Wonen en Woonomgeving, Zorg en Ondersteuning.’

Onlangs ben ik als lid van het Afterworknet samen met anderen uitgenodigd om met wethouder Sven de Langen te praten over deze nota. Vanuit de Afterworknetvisie wordt aandacht gevraagd voor het feit dat er steeds meer ouderen zijn die graag onder bepaalde voorwaarden door willen werken na het pensioen.

In zijn algemeenheid wil, naar mijn idee, ieder mens dus ook de oudere, er toe (blijven) doen en actief deel uitmaken van de samenleving. In de derde levensfase kan de oudere helemaal zelf kiezen hoe, wat, wanneer, hoe lang je iets doet. Daarvoor is een kansrijke omgeving, die meer mogelijkheden biedt dan bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of mantelzorg noodzakelijk. Het wordt dan ook tijd voor een goede, eigentijdse support en ondersteuning op dit punt vanuit de samenleving.

Gilde der bakkers

Een van de aanwezigen van de FNV haakt hierop in met het noemen van de term Gilde. Tijdens de Middeleeuwen en nog lang daarna wordt in een Gilde vakkennis en ervaring uitgewisseld via de route leerling-gezel-meester. De meester is na een langlopend proces en het maken van een meesterproef uiteindelijk de hoogste vakman in rang. Maar die tijd is anno 2019 voorbij. Kort door de bocht gezegd: ‘De oudere in het bedrijf kan het niet meer bijbenen’, aldus deze spreker.

We zien inderdaad op heel veel plekken expliciete vakkennis snel verouderen en ingeruild worden voor weer nieuwe kennis of zelfs robotisering of kunstmatige intelligentie. De cyclus leerling-gezel-meester gebaseerd op de typische vakkennis binnen een bedrijf heeft een veel snellere doorlooptijd dan voorheen. Er zullen tegenwoordig in organisaties en bedrijven veel ‘jonge’ meesters zijn in de termen van de Gilde. Echter, er bestaat meer dan alleen vakkennis waarop je competenties ontwikkelt. Uit onderzoek (Baltes) weten we dat de mens ook competenties ontwikkelt door ervaringskennis of tacit knowlegde. Gedurende de tweede levenshelft gaan mensen meer en meer handelen op basis van hun ervaringskennis. Anders gezegd: de ‘oude’meester heeft geleerd in en van het leven door te doen, heeft zichzelf daardoor beter leren kennen en is er wijzer van geworden door deze competenties te blijven ontwikkelen.

Elk bedrijf/organisatie, maar ook de samenleving heeft groot belang bij een goede mix en samenhang/werking tussen generaties oftewel tussen ‘jonge’ meesters en ‘oude’ meesters. De ‘oude’ meester met goed ontwikkelde ervaringskennis heeft aandacht voor zelfreflectie, voor de eigen en andermans verantwoordelijkheden, voor het erkennen van het principe ‘van fouten kun je leren’ en is in staat complexe relaties beter te doorzien en te begrijpen.

Kijkend door deze intergenerationele bril van de Gilde zie ik in onze Rotterdamse samenleving mooie kansen voor die groeiende groep ‘oude’ meesters. We moeten daarvoor wel de ouderenwereld met al haar belangenbehartigers uit hun comfortzone halen en flink opschudden. Anders geformuleerd: we zouden niet alleen, zoals wethouder Sven de Langen (33 jaar jong!) zegt ‘ ouderen op het schild moeten heffen van Ouder en Wijzer’, maar tegelijk de jongere generaties.

Ik pleit voor een Rotterdamse start-up waarin ‘jonge meesters’ en ‘oude meesters’ gezamenlijk onder het motto ‘niet lullen maar poetsen’  aan de gang gaan met de vier pijlers: Vitaal, Er toe Doen, Wonen en Woonomgeving, Zorg en Ondersteuning. Zo zorgen we er samen voor dat onze prachtige, dynamische stad sociaal, maatschappelijke en economisch maximaal aantrekkelijk blijft voor al haar inwoners.