In Utrecht wordt een stadswijk gebouwd, die een gezonde levenswijze moet bevorderen, zodat mensen een grotere kans op geluk en gezondheid krijgen. DeVastgoedontwikkelaars bouwen de stadswijk Cartesius gebaseerd op het zg. blue zones-concept, dat bedacht is op basis van zeven gebieden in de wereld waar de levensverwachting gemiddeld het hoogst is. Grootste gemene delers in deze zeven gebieden zijn de sterke binding met de gemeenschap, het ervaren van zingeving, het eten van veel plantaardig voedsel en veel wandelen, bewegen. Concreet komen in deze nieuwe wijk verschillende huiskamers voor ontmoeting, een gemeenschappelijke moestuin, veel uitzicht op groen in tuinen en aan gevels. Auto’s krijgen een plek op de omliggende autoring en nauurlijk is de wijk zo duurzaam mogelijk.

Als ik dit lees in de krant Trouw, moet ik denken aan de buurt waar ik nu woon en de buurt waar ik als kind ben opgegroeid.

De wijk Alteveer in Arnhem waar ik na de 2e W.O. opgroei heeft grote lege straten en heel veel groen. Centraal in de wijk ligt het Pleintje met buurtwinkels als een bakker, een groentenboer, een slager, een drogist en natuurlijk een kruidenierszaak. Met een briefje in de hand doe ik daar als zesjarige boodschappen voor mijn moeder. De winkel schrijft de boodschappen in een boekje en betalen doet mijn moeder eind van elke maand. Iedereen kent (bijna) iedereen en ontmoet elkaar regelmatig op het Pleintje. Er heerst een gevoel van saamhorigheid.

Sociaal gezien moet ik als kind mij zien te ontwikkelen en handhaven in een gezin van zes kinderen, die qua leeftijd dicht op elkaar zitten. Hoewel we in een redelijk groot huis wonen, is het binnen al snel druk en onrustig. Het is logisch dat mijn moeder ons vaak naar buiten stuurt om daar met andere kinderen te gaan spelen. Er zijn geen speciale speelplaatsen, die maken we zelf: we spelen verstoppertje en vader en moedertje in de steegjes en struiken achter de huizen; we hebben onze zelf ontdekte klimbomen en met een bal spelen we gewoon op straat voor de deur. Als ik wat groter ben lopen of fietsen we wekelijks naar onze beide oma’s, die in het centrum van Arnhem wonen.

Zestig jaar later woon ik in de wijk Struisenburg, Rotterdam. De wijk ligt aan de rivier en de zeer drukke Maasboulevard. De straten staan vol met geparkeerde auto’s, de stoepen met fietsen en scooters. Op sommige plekken zijn tussen huizenblokken speelplekken gemaakt voor kinderen. Er is geen Pleintje en er zijn geen algemene voorziengen, waar bewoners elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten. We leven in een tijd van individualisering en zijn vooral druk met onszelf.

Op zoek naar een nieuwe zinvolle dagbesteding na mijn pensionering, word ik al snel actief in mijn buurtje. Ik woon in een stad waar de gemeente via OpzoomerMee al heel veel jaren bewonersactiviteiten op buurtniveau stimuleert en ondersteunt, zowel financieel als qua ideeën. Samen met andere wijkbewoners ga ik met die steun op zoek naar een plekje voor een Huiskamer en we vinden dat. Sindsdien komen elke week zo’n tien tot twaalf wijkbewoners daar gezellig met elkaar kletsen. Op dezefde plek hebben we ook drie jaar achter elkaar – tot corona – een grote BuurtKerstBorrel georganiseerd. Zwaan kleef aan, want vrij snel daarna wordt een groepje wijkbewoners actief met vuilprikken. Andere bewoners, die dat zien, sluiten zich aan en de groep groeit flink. In sommige straten worden groene geveltuintjes aangelegd. Zo komen steeds meer wijkbewoners met elkaar in contact. Zelfs is er vorige week spontaan een Halloweenfeestje voor kinderen georganiseerd en worden de komende kerstperiode enkele grote kerstbomen in de wijk geplaatst met een Keetje erbij om samen glühwein en limonade te drinken. Het is allemaal niet zo spectaculair, maar deze saamhorigheid levert zichtbaar geluk op.

Kijkend naar het blue zone-concept zijn er nog veel wensen voor onze wijk. Om voor mijzelf te spreken wens ik in ieder geval nog een Huiskamer erbij elders in de wijk én een gemeenschappelijke moestuin…. Lang leve Struisenburg!

Vakantie vieren doen we het liefst ergens ver weg in een voor ons totaal onbekend land. Vorig jaar hebben we het niet kunnen doen vanwege onze verhuizing en de coronapandemie. Dit jaar is het er wederom niet van gekomen omdat de onzekerheden rond Covid nog groot zijn. De vraag is hoe dat de komende jaren eruit zal gaan zien. En jaren gaan voor mij steeds meer tellen. Dit type reizen wordt niet gemakkelijker als je 75+ bent, althans, die gedachte komt wel eens bij mij op. Ik wil natuurlijk niet in deze levensfase teveel denken in termen van ‘dat kan niet meer’. Toch is er een kans dat ik dit soort vakanties los moet laten en vooral moet genieten van de vele mooie herinneringen. Maar terugkijken is juist iets wat ik niet te veel wil doen. Ik wil leven in het hier en nu.

Met vooruitziende blik hebben mijn lief en ik bedacht ons vakantiegeld voor de eerstkomende jaren te stoppen in een stacaravan in Langweer Friesland. Afgelopen maand hebben we daar 2,5 week vakantie gevierd. We fietsen en wandelen, pakken een Zuiderzeestrandje bij mooi weer, bezoeken leuke plaatsjes als Makkum, Harlingen en Lemmer. En, nog belangrijker, op die dagen ontmoet je andere mensen waarmee je een wijntje of wat drinkt en leuke vakantiegesprekken voert.

Soms vallen herinneringen en het heden echter naadloos in elkaar. Deze vakantie op de camping in Langweer lees ik een bijzonder boek: Zwarte Golf van Kim Ghattas. Ik heb dit gekozen omdat het aansluit bij onze Zijderoutereis in 2018 naar o.a. Iran. Aan de hand van persoonlijke verhalen wordt beschreven hoe de rivaliteit tussen soennitisch Saoedi-Arabië en sjiitisch Iran het leven in het Midden Oosten heeft verwoest vanaf 1979. In dat jaar breekt de Iraanse revolutie uit, wordt de Heilige Moskee in Mekka belegerd en trekt de Sovjet-Unie Afghanistan binnen. Saoedi-Arabië en Iran worden felle tegenstanders en exploiteren vanaf die tijd religie in hun rivaliserende strijd. Het gevolg: extreem sektarisch geweld, het ontstaan van groeperingen als Hezbollah, de Taliban, Al Qaida, de 9/11-aanslagen, de vermoorde journalist Jamal Khashoggi en de opkomst van IS…..

Het is niet te bevatten dat deze strijd al ruim veertig jaar ook mijn/ons leven in de gehele wereld heftig beïnvloedt. Nog erger, terwijl ik dit boek lees, komt in Afghanistan de Taliban wederom aan de macht. Tot ieders verbazing prediken zij tijdens deze machtsovername een zeer gematigde boodschap. Ik ben geen Midden Oosten expert, verre van dat. Maar ik zie een parallel met de gematigde toon van Khomeini vanuit ballingschap vóór 1979. Als hij dan Iran verlost van de Sjah grijpt hij naast de geestelijke macht meteen de politieke macht en sticht de Islamitische Republiek Iran. Hij wordt geestelijk én politiek leider van alle sjiitische moslims in zijn eigen land en wil dat ook daarbuiten worden. Hij dwingt dit alles met vreselijk geweld af. Hij is de eerste geestelijk leider die een fatwa uitvaardigt voor de ‘afvallige’ Salman Rushdie uit India en verlegt daarmee het geweld ver buiten Iran. Andersdenkende burgers in zijn eigen land zijn hun leven niet meer zeker. In 1988 geeft hij bevel via een fatwa tot de massa executie van tienduizenden politieke gevangen. Deze geweldsspiraal, begonnen in 1979, plant zich sindsdien voort in het hele Midden Oosten en Midden Azië en overal elders in de wereld.

Op onze Iran reis hebben we zowel in Teheran als Isfahan Iraniërs gesproken, die zeggen murw gemaakt te zijn door veertig jaar repressie met geweld. Zij hunkeren naar een pluriforme, vrije samenleving, maar die zou wel tot stand moeten komen via een vreedzame revolutie…..Geweld kunnen zij niet meer aan.

De meeste Afghanen willen dit ook. En in alle bescheidenheid denk ik, na het lezen van dit boek Zwarte Golf, te begrijpen dat zij afgelopen weken niet de gewapende strijd met de Taliban aan hebben willen gaan.

Twee of drie blogs per maand schrijven gaat de laatste tijd niet lukken. Praktisch gezien heeft het te maken met ons chaletje in Friesland, waar we afgelopen maand enkele keren naar toe zijn gegaan. Dat geeft een leuke afleiding van al het coronagedoe. Er moet nog van alles geregeld worden, zoals de aanleg van een terrasje en de inrichting daarvan met wat tuinmeubelen. Belangrijk is ook het leggen van contact met de buren op deze camping. Inmiddels hebben we met de meesten kennis gemaakt en dat voelt goed. Zijn we weer thuis in Rotterdam dan overvalt mij de laatste tijd een gevoel van passiviteit. Ik denk dat het te maken heeft met de berichtgeving en communicatie over de politieke situatie waar ons land zich in bevindt én de al langslepende corona-lockdown. Ik krijg er weinig tot geen energie van.

Luister ik naar het nieuws dan hoor ik politici en media zich in grote woorden druk maken over wat wel en niet gezegd is in de formatiebesprekingen of in de ministerraad over Tweede Kamerleden. De achterliggende inhoudelijke discussie over macht en tegenmacht blijft onderbelicht door dit oeverloze gekrakeel door alle partijen. Wat mij daarbij stoort is dat beide ‘kampen’ nauwelijks de hand in eigen boezem steken. Zowel de regering als de Tweede Kamer zijn verantwoordelijk voor allerlei wetgeving waarin fraudebestrijding en wantrouwen naar de burger het uitgangspunt is. Ondertussen lukt het niet om de tienduizenden burgers, die ten onrechte van fraude zijn beticht, eindelijk te compenseren en te rehabiliteren. Het hun aangedane leed wordt alleen maar groter en groter….

Luister ik naar het nieuws rond corona, dan hoor ik deskundigen en niet deskundigen zich al maanden druk maken om wat er allemaal niet goed gaat in vergelijking met andere landen. De maatregelen die telkens – al of niet – aangescherpt worden, vergroten het draagvlak onder de burgers niet, integendeel. Wij, burgers, worden te weinig meegenomen in het hele proces rond corona.

Ondertussen wacht ik op een nieuwe regering die twee urgente thema’s, namelijk een sociaaleconomisch herstelplan na corona én een groots klimaatplan, zal moeten agenderen. In beide plannen zijn draagvlak en betrokkenheid van burgers essentieel. Echter in de afgelopen coronaperiode zijn er heel veel initiatieven opgezet door burgers, die tot nu toe helaas nauwelijks zijn uitgevoerd. Dat moet en kan anders, liefst vanaf vandaag. Gebruik en activeer de kennis van burgers en stuur die kennis aan vanuit een breed deskundig netwerk. Maak op heel korte termijn – vóór de zomer – een eerste herstelplan dat volop ruimte biedt aan al die goed doordachte plannen uit de horeca, de sport, de fitness, de winkels, kunst, cultuur enz.. Ga er van uit dat de burger weet wat goed voor hem is en dat hij graag energie stopt in dingen die goed voor hem zijn. Onze hoofden moeten na al dat coronagedoe weer volstromen met frisse gedachten.

Wat het klimaatplan betreft moeten we eveneens loskomen uit de mantra van ‘dat is te omvangrijk, dat kost te veel geld, het is niet haalbaar’ enz. enz.. Afgelopen week krijg ik in mijn mailbox een uitnodiging voor de voorpremière van de documentaire Het Paradijs op Aarde begint in Nederland met de energietransitie. Een documentaire van Ruud Koornstra, nationaal energiecommissaris.

Wat een energie straalt deze man uit en wat een prachtige voorbeelden laat hij zien! Na anderhalf uur zit mijn hoofd vol frisse ideeën en energie. De film zit vol met Nederlanders, die in ‘schuurtjes’ de prachtigste uitvindingen doen. Nederland kan koploper worden in deze sector. We kunnen de kilmaatdoelstellingen 2030 halen, want we pakken het slim aan met energie, vervoer en gezonde voeding.

Deze documentaire geeft de burger moed! Mijn gevoel van passiviteit op dit moment maakt plaats voor een positieve energietransitie in mijn hoofd. Ik krijg zowaar weer zin om een blog te schrijven.

PS. Je kunt de documentaire vinden op YouTube. Kijk ook maar eens op http://www.energiecommissie.nl