Het nieuwe jaar 2021 is extra heftig van start gegaan met de puinzooi van de presidentsverkiezingen in Amerika en het aftreden van het kabinet in Nederland n.a.v. de toeslagenaffaire. En dan nog steeds corona. Ik word er soms moedeloos van. Hoe moeten we deze grote maatschappelijke en politieke crisissen het hoofd bieden? Over anderhalve maand zijn er verkiezingen. Maar liefst 87 partijen hebben zich hiervoor ingeschreven! Ze hebben allemaal de oplossing in huis….. Het meest bont maakt Wilders het met zijn verkiezingsprogramma dat op allerlei fronten op gespannen voet staat met onze grondwet of er zelfs overheen gaat. Verbazingwekkend is dat er op de (anti-grondwettelijke) inhoud nauwelijks wordt gereageerd door andere politieke partijen. De reacties in veel kranten en op TV beperken zich tot opmerkingen dat het dit keer ‘zowaar 44 velletjes zijn’ en dat Wilders ‘terug wil naar de oerhollandse gezelligheid’ zoals het Sinterklaas feest met zwarte Piet. Deze één-partij-man heeft nu 22 kamerzetels en haalt er straks misschien nog een paar bij.

Is mijn privébubbel op dit moment kleiner dan ooit, wat daarbuiten gebeurt is ongekend heftig en groot. Amerika en de toeslagenaffaire laten zien dat het functioneren van een democratisch stelsel behoorlijk onder druk kan komen te staan. Tegelijkertijd lijkt het of steeds meer mensen van het padje geraken. De bestorming van het Capitool door een feestvierende en selfies makende menigte. In ons landje de wekelijkse demonstraties van anti corona denkers zonder mondkapje en dicht op elkaar. Zij zoeken de confrontatie met de politie en veroorzaken bewust chaos.

Je zou zeggen dat er juist in deze crisis tijd en behoefte is aan zelfreflectie, enige diepgang en saamhorigheid. Het tegendeel is waar: op allerlei plekken en niveaus wordt geblamed, geshamed en gepolderd, als kletsen we aan de borreltafel. Iedereen heeft overal verstand van en krijgt via allerlei media uitgebreid de gelegenheid om zijn mening ongefundeerd rond te toeteren.

Dan de (anti) climax rond de toeslagenaffaire. Er wordt al maanden gesteggeld over wie van dit alles de schuld heeft. Door dit eindeloze gekrakeel en vooral het zoeken naar de schuldige heeft, nadat Lodewijk Asscher zich terugtrok, het kabinet uiteindelijk toch maar besloten in haar geheel af te treden. Ik kan dat begrijpen, het is goed dat er een schuldbewust signaal wordt afgegeven. Maar de crisis zit veel dieper in onze samenleving dan alleen bij de ambtenaren en verantwoordelijke politici.

Dit weekend lees ik in De Correspondent de voorpublicatie van het boek ‘Zo hadden we het niet bedoeld, de tragedie achter de toeslagenaffaire’ van de onderzoeksjournalist Jesse Frederik.

Citaat:

‘De toeslagenaffaire ontstond niet door kwaadwillende personen of schuldige kabinetten, maar door de logica van en dynamiek tussen zes verschillende instituten: de regering, de Tweede Kamer, de ambtenarij, de rechtspraak, de pers en wij – kijkers en kiezers. Ieder van hen droeg onbedoeld bij aan hoe alles misging: een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel bij de een, een overdreven dadendrang bij de ander en ook: angst en wantrouwen jegens elkaar.

• De pers wil nieuws en maakt overdreven gewag van enkele fraudegevallen.
• De Kamer is geschokt en eist keiharde maatregelen van de regering.
• De regering wil niet bagatelliseren en schrijft veel te strenge wetgeving voor.
• De ambtenaren willen niet ongehoorzaam zijn en voeren het beleid rechtlijnig uit.

Het resultaat: tienduizenden goeden lijden onder enkele kwaden.

• De slachtoffers van de te strenge regels komen groot in het nieuws
• De pers schreeuwt nu andersom moord en brand: dit kan niet de bedoeling zijn!
• De Kamer is wéér geschokt en eist nu compensatie.
• De regering wijst naar de Belastingdienst die…
• Enzovoorts, enzoverder.

Einde citaat.

De onderzoeksjournalist Jesse Frederik (1989) laat na gedegen onderzoek (anderhalf jaar) zien dat we in de toeslagenaffaire allemaal pakken boter op ons hoofd hebben. Zijn ijzersterke analyse toont aan dat ons democratisch systeem een grondige opknapbeurt nodig heeft. Er is werk aan de winkel, ook voor mijzelf. Deze generatie Y journalist houdt mij als babyboomer een spiegel voor. Ik zie een frisse blik en daarmee ga ik naar de a.s. verkiezingsprogramma’s kijken.

Vanuit ons appartement op de derde verdieping kijken we één verdieping lager op een plat dak. Daaronder zijn studio’s voor studenten. Dit dak is afgelopen weken helemaal vernieuwd met als toetje een volledig groen dak. Het is bijzonder om te ervaren dat dit groene dak een prettig gevoel teweegbrengt. Juist in een stadse, stenen omgeving is het effect van dat groene gevoel extra groot.

Ik merk bij het ouder worden, dat ik steeds meer aandacht en respect krijg voor mijn directe leefomgeving en dan speciaal de groene uitstraling daarvan. Zo geniet ik van ons volkstuintje, de vogels die daar vliegen, de bloemen en planten die het hele jaar door groeien en bloeien. Het klinkt clichématig maar zo is het nu eenmaal. Natuurlijk hebben we in de woonkamer een met ballen en lichtjes versierde groene kerstboom staan. Onder de boom staat een groepje kerstfiguren inclusief Maria, Jozef, het kerstkindje, enkele schaapjes en de os. De beeldjes zijn leuk speelgoed voor onze kleindochter. Op ons balkon hebben we een kunstkerstboom met lichtjes neergezet. Zo zijn we helemaal in de sfeer van kerst 20.20.

Kerst roept dit coronajaar meer sentiment op dan andere jaren. Zoals veel andere Nederlanders hebben we de kerstmaaltijden met kinderen en familie verspreid over vier dagen. We houden ons strikt aan de maatregelen van maximaal drie personen als gasten. Dat betekent dat we onze kinderen en kleinkinderen dit jaar niet samen tegelijk zien. Erg jammer, maar het zou extra tragisch zijn als er een heftige opleving van besmettingen plaatsvindt na Kerst en Oud en Nieuw. We zijn nu bijna zover dat we gevaccineerd gaan worden. Kerstavond is helemaal anders dan anders. Altijd gaan we kerstavond naar de nachtmis in de katholieke kerk. Het is een traditie geworden, die mijn lief en ik al 46 jaar koesteren. Vooral het naar huis lopen uit de kerk in de stille nacht is een heerlijk moment. Eenmaal thuis eten we een sneetje krentenbrood met roomboter en drinken als slaapmutsje een cognacje. Kerst 20.20 zal anders zijn en dat geldt ook voor Oud en Nieuw.

De coronacrisis zal ons dagelijks leventje tijdens deze jaarwisselingsperiode niet gemakkelijk maken. We worden geacht zoveel mogelijk thuis te blijven en weinig mensen te ontmoeten. Er is (buiten de TV) weinig afleiding. Ik hoop dat er dit jaar veel bezinningsmomenten zijn, waarbij nagedacht wordt over de toekomst na corona. Duidelijk is dat we met 7,8 miljard mensen op deze aarde leven en dat het beslag dat de mensheid daarop legt enorm is. Ik hoop dat iedereen – mede door de snelle verspreiding van het coronavirus – goed doordrongen is van het belang van SAMEN en VERBONDENHEID. Ieder individu is een microscopisch kleine schakel in de mensheid, maar corona laat zien dat veel schakels een groter geheel kunnen vormen, ten positieve en ten negatieve. Mijn grote trefwoorden 20.20 zijn o.a.: klimaat, milieu, gezondheid, migratie, menselijkheid en democratie. Op kleine en soms individuele schaal wil ik mee blijven denken en doen in de hoop dat mijn kinderen en kleinkinderen en alle mensen een goede toekomst hebben en houden.

Mijn toekomstperspectief wordt steeds korter. Dat gevoel is bij mij sterker geworden na mijn zeventigste verjaardag. Mijn levensdoelen probeer ik daarom vooral te zoeken en vinden in het hier en nu. Het groene dak is zo’n voorbeeld dat mij inspireert. Hoe meer groen in onze wijk hoe prettiger het is. Samen met andere wijkbewoners zijn mijn lief en ik actief in ons wijkje Struisenburg in Rotterdam: meer groen, huiskamer ontmoetingen en we prikken wekelijks vuil van de straten. Met familie, vrienden en vele anderen onderhouden we warme, sociale contacten. Overal zoeken wij naar SAMEN EN VERBONDENHEID en vormen zo een grotere schakel.

In dat perspectief staat ook het schrijven van dit blog, al vanaf 2014. Ik dank alle trouwe lezers en spreek de wens uit dat we samen in verbondenheid op weg gaan naar een gezond en gelukkig 2021.

Vorige week krijg ik een artikel toegestuurd uit de Volkskrant met de titel ‘Oud zijn is voor losers, aftakelen is je eigen schuld’.

‘De laatste decennia ontstaat het beeld in onze samenleving dat oud worden óf een kwestie is van er voor zorgen dat je gezond en vitaal blijft óf je bent een loser, takelt af en voelt je een last voor de samenleving. Het zijn vooral de gerontologen die het positieve beeld van succesvol ouder worden, gezond en vitaal ouder worden hebben gepromoot, overigens vooral bedoeld als geruststelling. In het beeld rond succesvol ouder worden lijkt het er op dat vooral je leefstijl bepalend is hoe je oud wordt en niet zozeer het natuurlijke biologische proces van verval.’

Aangezien adel verplicht wil ik daar als pensionado én gerontoloog graag iets aanvullends over zeggen.

In onze welvaartmaatschappij staat de hele levensloop – van geboorte tot aan de dood – steeds meer in het perspectief van de maakbare mens. Dat we zo denken is enigszins verklaarbaar als je ziet dat door de ontwikkelingen in de gezondheidssector de kindersterfte zeer laag is en we ouder worden dan ooit. Mede door allerlei technologische ontwikkelingen individualiseert de samenleving op grote schaal.

We zijn permanent op zoek naar een Zwitserleven. Als het mis gaat zijn er de (zelf)hulpboeken. Reclames richten zich op de jonge, vitale mens, die als het ware het eeuwige leven heeft. Als je niet meer aan het vitale profiel voldoet, is het haast onmogelijk voor een individu zich staande te houden. Je hebt dan snel het gevoel er niet meer bij te horen. Dat geldt voor kinderen, jongeren, volwassenen én dus ook voor ouderen.

De maakbaarheid van ons leven komt tijdens de corona heftig onder druk te staan. De dood die we vooral doorgeschoven hebben naar oud zijn, komt ineens dichtbij. Jong en oud, kwetsbaar en vitaal worden in discussies over coronamaatregelen tegen elkaar afgewogen en soms zelfs uitgespeeld. Maar we hebben allemaal een levensloop te vervullen, die in alle levensfasen even waardevol zou moeten zijn. Maatschappelijk gezien is er een globale blauwdruk voor de fase van kind/jongere zijn en voor de fase van volwassen zijn/werken. Voor het oud zijn is er (nog) geen blauwdruk, anders dan het onvermijdbare perspectief van aftakeling en de dood. De huidige babyboomgeneratie heeft de eer en de taak om als eerste in de geschiedenis van de mensheid te ontdekken hoe je een periode van oud zijn gedurende 15, 20, 25 jaar een waardevolle invulling kan geven. Hoe blijf je er bij horen? Ben je gezond, vitaal of heb je de pech dat het biologische aftakelingsproces al vroeg is begonnen. En wat oud zijn nog sterker kenmerkt dan de levensfasen daarvoor zijn de enorme individuele verschillen tussen mensen. Dit alles maakt het extra lastig in deze coronatijd over ouderen in zijn algemeenheid te praten.

Ik ben op mijn 67ste definitief op zoek gegaan naar een ‘blauwdruk’ voor oud zijn. Ik wil een volwaardige rol in de samenleving blijven houden Ik weet uit ervaring dat ik kan blijven groeien en ontwikkelen. Ik weet eveneens dat groei en ontwikkeling sterk medebepaald wordt door allerlei factoren in de omgeving en domme pech. Ik denk daarom mijn hele leven niet in termen van maakbaarheid, maar in termen van binnen mijn mogelijkheden zoeken naar persoonlijk welbevinden in mijn dagelijkse leven.

Mijn queeste is al 74 jaar een aaneengesloten reis in een maatschappij vol mogelijkheden en risicofactoren. Ik heb die lange reis tot op heden redelijk voorspoedig kunnen maken met weinig pech, maar vooral dankzij de hulp van anderen. En ik wil er bij blijven horen tot mijn laatste snik. Dat kan alleen in een omgeving waarin solidariteit en empathie standaardingrediënten zijn. Daarom roep ik van de daken dat wij mensen, jongeren en volwassenen inclusief ouderen, beseffen dat het van levensbelang is op zijn tijd om te kijken naar elkaar in het volle besef dat ons leven tijdelijk is.