Dit jaargetijde is het moment om te mijmeren over het leven, liefst niet somberen. Ik laat de titel van mijn laatste blog ‘Elke dag, een nieuwe dag’ nog eens de revue passeren. Ik zou dat eigenlijk willen vervangen door ‘pluk de dag’. Dat hoort een beetje bij het pensionado zijn, vind ik. De werkagenda is niet meer bepalend voor de invulling van de meeste van de 365 dagen per jaar. Je gaat sowieso meer nadenken over jezelf en de zin van het leven. Ik vind dat een lastig proces. Het verleden heeft z’n gezicht gekregen en geeft je een bepaald gevoel. De verwachting voor de toekomst is anders, is minder ver gericht. Vooral de bezorgdheid om het welbevinden van jezelf en je dierbaren neemt toe. Dat alles heeft vast te maken met het feit dat je leven er bijna op zit. Dit overwegend heb ik een soort strategie bedacht om te proberen van elke dag een pluk de dag te maken. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het lang niet altijd lukt!

Om het verleden kan ik en wil niet heen. Ik probeer positief terug te kijken. Als dat lukt, geven bepaalde ervaringen mij kracht en geluk in het heden. Zo ben ik opgegroeid in een groot gezin met een ernstig zieke vader, die overlijdt als ik vijftien ben. Mijn moeder is de onvermoeibare spil in ons gezin. Haar positieve levenshouding is tot op de dag van vandaag voelbaar bij mijzelf en bij veel familieleden. Op haar verzoek vieren we vanaf haar overlijden in 1993 elk jaar op de laatste zondag van november Sinterklaas met de hele familie Beke. Afgelopen weekend zijn we weer bij elkaar: wel vijftig volwassenen, kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Het is ieder jaar weer een bijzonder en warm familiemoment, waar je nog lang van na geniet.

Kijkend naar de toekomst merk ik dat het begrip tijd in mijn derde levensfase een iets andere dimensie krijgt. Het liefst wil ik de tijd vertragen en niet ver vooruitkijken en vooruitdenken. Mogelijke doemscenario’s zoals ziek, zwak en mogelijke afhankelijkheid probeer ik niet mijn gedachten te laten overheersen. Dat is lastig, zeker als je, zoals ik, op vijf december een staaroperatie krijg. Het voelt alsof je lichaam langzaam aan het opraken is.

Ik doe mijn uiterste best mijn dagelijkse agenda te vullen met activiteiten waar ik plezier in heb en die mij energie en inspiratie opleveren. Vooral sociale contacten zijn daarbij belangrijk, zelfs essentieel. Mijn gezin en familie staan op de eerste plaats. Het is een geschenk als er een kleinkind geboren wordt. Elke week op donderdag halen we onze kleindochter van twee jaar op en spelen we pret-opa en oma. Het is echt genieten, hoe vermoeiend soms ook. Dan de sociale contacten met onze vrienden. Het is de groep waar je lief en leed met elkaar kan delen en waarin je probeert de wereld om je heen te volgen en te begrijpen.

Iets verderaf, maar absoluut de moeite waard zijn de sociale contacten in de wijk. Sinds ongeveer drie jaar ontdekken mijn lief en ik onze directe leefomgeving. Het is hartverwarmend om mede-wijkbewoners te ontmoeten in de Huiskamer, die we afgelopen jaar opgestart zijn. Wekelijks prikken we met een groepje het straatvuil op en kijken na afloop trots naar onze schone straten. Binnenkort hebben we onze jaarlijkse Buurtkerstborrel. 

Enige blogs terug heb ik geschreven over onze verhuisplannen van onze stadswoning naar een appartement. Voor ons is het klip en klaar dat we blijven wonen in Rotterdam in de buurt van onze kinderen, kleinkind en onze vrienden. We gaan niet terug naar onze geboorteplaats Arnhem. Sterker nog, we willen blijven wonen in deze wijk. We voelen ons er thuis, letterlijk en figuurlijk.

Nu maar hopen dat ons huis snel verkocht wordt, zodat we een nabij gelegen appartement kunnen kopen: https://www.funda.nl/koop/rotterdam/huis-41575796-oostmaaslaan-177/ 

“Hoe kun je jezelf zijn als de beeldvorming over ouderen enerzijds bestaat uit aftakeling of nutteloos achter de geraniums zitten en anderzijds uit overwaardering voor vitaliteit en jeugdige uitstraling. Het is die beeldvorming die ontwikkeling en ontplooiing, dus emancipatie van ouderen barricadeert”. Citaat, uitgesproken door Hedy d’ Ancona tijdens haar Socrates lezing 2017.

Eenmaal met pensioen mag je iedere dag helemaal zelf invullen. Feitelijk hoef je aan niemand daarover verantwoording af te leggen. Dit, ogenschijnlijk logisch gegeven blijft voor mij al zes jaar lang een bijzondere ervaring. Ruim zevenenzestig jaar van mijn leven wordt de dag vooral bepaald door ‘buiten’. Dan, op een door de overheid vastgestelde biologische leeftijd mag je dit van de ene dag op de andere, voor het eerst en voor de rest van je leven geheel zelf bepalen. Het rare is dat voor mij het mogen nog steeds het moeten is. Gekscherend zeg ik vaak ‘het leven is werken’. Het zit kennelijk in mijn karakter naast het feit dat ik in een goed gedrild keurslijf zit. Ik bedoel dat niet zwaar of negatief. Ik heb de ervaring dat het leven pas leuk, zinvol en waardevol is als je er moeite voor moet doen. Ik kan zeggen dat ik mij ook in deze levensfase tot nu toe een gelukkig mens voel……maar toch…..

Statistisch gezien loop je in de derde levensfase tegen een grote berg vol risicofactoren op. De meeste aandacht qua risico’s gaat uit naar gezondheidsproblemen als beroerte, dementie, depressie, hartziekten en kanker. Maar je kunt ook kwetsbaar worden als je weinig veerkracht hebt of gebrek aan competenties. Je hebt bijvoorbeeld geen hobby’s en weet niet hoe je de dag een beetje leuk kan doorkomen. Je voelt je nutteloos en wordt apathisch. Je bent niet goed in sociale contacten. Het resultaat kan zijn dat je je eenzaam voelt en levensmoe wordt. Veel ouderen gaan terugdenkend aan het verleden tobben over niet goed verwerkte levenservaringen met als gevolg dat ze depressief worden.

Als het over ouder worden gaat in de media en in de volksmond, lijkt het wel er een grote grijze wolk met gevaarlijke stoffen boven Nederland hangt. Zo zwaar dat we zelfs een euthanasiewet voorbereiden waarmee vijfenzeventig plussers zelf kunnen beslissen uit het leven te stappen. Begrijp mij goed, ik ben niet tegen euthanasie. Voor mij is het echter belangrijk dat de aandacht van de samenleving verlegd wordt naar de groeipotentie van ouderen. Die groeipotentie stopt namelijk niet op het moment dat de overheid ons met pensioen stuurt! Als gerontoloog en ervaringsdeskundige wil ik deze beeldvorming van groei en doorontwikkeling van ouderen helpen versterken onder andere door het schrijven van een blog.

Tegelijkertijd zoek ik in mijn netwerk naar gelijkgezinden, die het mogelijk maken om deze beeldvorming groot en breed uit te venten. Zo is er een contact tot stand gekomen met een groepje ervaren mediaprofessionals. Zij hebben het platform GreyWorks opgericht: http://www.greyworks.eu. Dit collectief wil de beeldvorming rond de grote groep fitte en actieve ouderen zichtbaar maken. Zij maken daartoe video en audioproducties waarin ouderen klip en klaar laten zien en horen dat zij zelf bepalen of ze mee willen blijven doen. Zij laten zien dat je nooit te oud bent om te leren en dat je het nodige geluk kunt afdwingen als je je goed voorbereid op deze derde levensfase,

Zo lang als mogelijk wil ik een fitte en actieve oudere zijn. Ik blijf zoeken naar inspiratie en uitdaging in mijn directe omgeving. Daarmee blijf ik werken aan mijzelf, zoals ik  dat eigenlijk al mijn hele leven heb gedaan. In beweging blijven samen met anderen is een fulltime job en daarom noem ik mijzelf met een vette knipoog ‘fulltimepensionado’.

Tegen jong en oud zou ik willen zeggen: ‘Join the club’!…..

Het is een heerlijk gevoel eenmaal met pensioen te zijn. Je hoeft namelijk niet meer in het keurslijf te lopen van een organisatie, bezig te zijn met notulen en verslagen en er voor te zorgen dat iedereen werkt volgens het protocollenregister. Je loopt niet meer in het werkritme dat soms wel 80% van je tijd bepaald. Je bent vrijer in je doen en laten. Ik voel me dan ook een vrijbuiter. Ik kan vooral kiezen voor activiteiten die ik de moeite waard vind.

Al weer wat pensioenjaren wijzer geworden, besef ik dat in mijn werkzame leven het keurslijf van beleid, taken en verantwoordelijkheden vaak een bron van negatieve energie is geweest. Dat is natuurlijk jammer. Ik heb overigens altijd met veel plezier en motivatie gewerkt. Deze ervaring neem ik mee, nu ik met pensioen ben. Ik ben een doener en sociaal gericht en daarom is het voor mij vanzelfsprekend dat ik allerlei buurtgerelateerde activiteiten organiseer. Mijn adagium is daarbij wel dat ik niet meer in een organisatiestructuur wens te werken. Eerlijk gezegd kost het moeite om daar buiten te blijven, want we zijn in Nederland nu eenmaal gewend alles in een organisatiestructuur te stoppen.

In mijn buurt worden de bewonersactiviteiten voornamelijk georganiseerd vanuit Buurt Bestuurt. Het is een redelijk vrijblijvende organisatiestructuur (geen stichting of vereniging) binnen de Gebiedscommissie Kralingen Crooswijk. Buurt Bestuurt wordt gevormd door actieve wijkbewoners en enkele gemeentelijke professionals zoals de wijkmanager, de wijknetwerker, de wijkregisseur en de wijkagent. Hoe vrijblijvend ook, toch wil ik daar liever niet in zitten. Omdat ik enkele bewonersinitiatieven heb opgestart, wordt dat van mij echter wel verwacht. De agenda voor de bijeenkomsten hebben voor mij een te breed scala aan onderwerpen en invalshoeken. Ik wil daarnaast ook niet meegetrokken worden in de problemen en belemmeringen die er vaak zijn vanuit de gemeentelijke organisaties. Ik wil gewoon met een aantal bewonersgroepjes iets doen in de wijk, daar verantwoordelijkheid in nemen en al mijn energie in stoppen. Maar ja, hoe doe het dan anders?

Als je wat filosofeert over het leven, of beter gezegd over je eigen leven, dan kom je al gauw tot de conclusie dat de kern van je bestaan is, dat bij datgene wat je doet er altijd sprake is van eigenaarschap, het nemen van eigen verantwoordelijkheid binnen je kunnen en verantwoording afleggen aan je medemens. Ik constateer dat de meeste samenwerkingsvormen in alle lagen van onze samenleving zodanig zijn opgetuigd dat het eigenaarschap en het eigen initiatief van betrokkenen nauwelijks nog spontaan kan opbloeien. De regeldruk en de daaraan gekoppelde bureaucratie  is volledig doorgeschoten. Verantwoording afleggen is abstract geworden en speelt zich vooral af ergens in de top van de organisatie. We overleggen niet meer met elkaar, we vergaderen om te vergaderen met vaste agendapunten en eindeloos gezwets.

In de jaren zestig en zeventig heb we van alles op zijn kop gezet in onze samenleving. De vaste structuren in de opvoeding, de godsdienst, de scholen, de universiteiten en in allerlei organisaties, gingen op de schop. Er is veel mis gegaan, maar ook heel veel goed. Uiteindelijk hebben we een naoorlogse periode van grote, toenemende welvaart gekregen. Maar onze samenleving is qua overleg- en samenwerkingsvormen inmiddels weer vastgeroest. Er is behoefte aan vrijbuiters, die in de overlegstructuren de menselijke factor centraal stellen en daar kunnen babyboomers met hun ervaring een bijdrage aan leveren. 

Er zullen vast babyboomers zijn die net als ik het eigenaarschap willen voelen bij zaken die hun directe leefomgeving betreffen. Ik daag hen uit te helpen zoeken naar op coöperatieve grondslag gerichte samenwerkingsvormen tussen wijkbewoners en ondersteunende professionals: kleinschalig, doelgericht en mensgericht. Als de kernelementen eigenaarschap, eigen verantwoordelijkheid en verantwoording aan elkaar gekoesterd worden, is succes gegarandeerd.