Op onze Trans-Mongoliëreis van 2017 maak ik in de Russische stad Irkutsk deze foto. Het verbaast mij een Nederlandse Sparwinkel te zien op deze plek. Afgelopen zaterdag lees ik een artikel in Trouw met als titel: ‘Spar blaast buurtsuper nieuw leven in’. Met een jaaromzet wereldwijd van 40 miljard euro blijkt De Spar een van de grootste foodretailers van de wereld te zijn!

Enkele jaren geleden gooit de super het roer om. Men richt zich voortaan op kleine winkels met een sociale functie. ‘Wie een Spar-formule wil exploiteren komt alleen door de selectie als hij of zij een sociaal maatschappelijke antenne heeft’, aldus het artikel in Trouw. ‘We willen weer dat buurtgevoel. Wat ooit iets kneuterigs was, dat is nu de kracht’. Ik krijg er meteen goede zin van. Zo klein en tegelijk zo groot denken geeft mij hoop op een zich ontwikkelende, globaliserende wereld waarin mensen zich toch goed thuis kunnen voelen.Ik lees ook voor het eerst waar de letters DE SPAR voor staan: Door Eendrachtig Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig.’

Hoe klein en behapbaar kun je voor jezelf het dagelijkse leven maken? Een ander mens in lijf en leden ontmoeten is daarbij van groot belang, feitelijk van levensbelang. De mens leeft bij de gratie van sociaal contact, dichtbij en soms veraf. De mens is in wezen coöperatief ingesteld. Sociaal contact, terug kunnen vallen op iemand is een belangrijke voorwaarde om prettig te kunnen leven. Als het gaat om voorkomen van een gevoel van eenzaamheid of erger nog een sociaal isolement, is het van groot belang om op iemand terug te kunnen vallen die je volledig vertrouwd. In mijn afstudeerthesis als gerontoloog heb ik hier het begrip ‘intimiteit ‘ aan gekoppeld en dit als volgt gedefinieerd: intimiteit is de hoogste mate van vertrouwelijkheid in jezelf én in je relatie tot de ander, die ontstaat op het moment dat de mens zichzelf kan zijn in zijn persoonlijk leefgebied’.

Dat persoonlijke, intieme leefgebied is allereerst je eigen domein, je huis, je appartement, je kamer. Dit privédomein bevindt zich vervolgens in een buurt, een plek, een stad, een dorp, een land. Hoe intiem verhoud je je met elkaar in die omgeving en welke externe hulpbronnen gebruik je daarvoor? In onze tijd van individualisering zien we in steden waar over het algemeen allerlei gemeenschappelijke voorzieningen zijn, steeds minder sociale cohesie. In de kleinere dorpen waar gemeenschappelijke voorzieningen om financiële redenen verdwijnen zien we de oorspronkelijke sociale samenhang afbrokkelen.

De Spar probeert met de buurtsuper welbewust dit sociaal-maatschappelijke gebied vanuit commercieel-economisch principe uit te nutten. In hun filosofie hoort er een koffietafel midden in de zaak te staan, is een praatje maken met de klant standaard en wordt het assortiment maximaal afgestemd op de behoefte van de klanten in deze buurt. Een gemeente zou wat mij betreft prioriteit moeten geven aan voorzieningen in de wijk, die sociale cohesie bevorderen.

Een goede stap is er in Rotterdam gezet. De Gebiedscommissie die sinds twee jaar in de Rotterdamse wijken de oude Deelgemeente vervangt stimuleert sociaal-maatschappelijke activiteiten en stelt daar kleine bedragen voor beschikbaar. Als je de handschoen oppakt, kun je een bewonersinitiatief opstarten, zoals ik afgelopen jaren gedaan heb: Verbetering Luchtkwaliteit Maasboulevard en Buurten aan de Maas.

Op de Kerstbuurtborrel in december hebben we een kerstwensboom neergezet. Aan het eind van de goed bezochte avond hangt deze vol met buurtwensen: ‘meer buurten met elkaar, een buurt BBQ houden, meer minibiebs in de wijk, een leesclubje – museumclubje – wandelclubje vormen, een zangkoor opzetten, een expositie organiseren van eigen kunstenaars, meer planten(bakken) voor de gevels en minder tegels in de tuintjes.’

Langzaam groeit er in ons wijkje iets meer sociale cohesie en dat geeft deze gepensioneerde burger moed!