Op de vroege ochtend zitten we stilletjes op kleine krukjes voor onze ger. We zien hoe de nomadenfamilie nog steeds druk in de weer is om de kuddes van elkaar te scheiden. Er wordt nauwelijks gesproken. Ieder weet wat van hem of haar verwacht wordt. De lucht is strak blauw. Blauw is de nationale kleur. Overal zie je blauwe zijden sjaals op heilige plaatsen aan boomtakken of rotsen hangen. Het kleurenpalet dat de natuur op deze vroege ochtend tevoorschijn tovert is van ongelooflijke schoonheid. De steppe ziet er mooi fris en schoon uit. Je kunt oneindig ver kijken. Ik hoor het gemekker en geblaat van de dieren, het snelle voetgetrappel van de paarden. Verder is het stil, stiller dan stil. Er komt een gevoel van rust over me heen, iets van een paradijselijke rust. Een soort oergevoel van ‘het leven is goed zo’. Ik voel me volledig onthaast, mijn gedachten richten zich enkel en alleen op dit moment, op de prachtige omgeving. Ik voel me één met het plekje waar ik zit. Er is even geen ander verlangen naar…. Op deze vroege ochtend komt het leven in al haar eenvoud en tegelijkertijd in al haar grootsheid bij mij binnen. Het leven voelt even compleet!

Ik denk dat iedereen wel iets heeft met de natuur. Vanuit mijn professie weet ik dat natuur en natuurbeleving bij ouderen extra emotie kan oproepen en zelfs een heilzame werking kan hebben. Ik merk dat als fulltime pensionado hier in Mongolië nu ook een beetje. De natuur, het landschap bepaalt de leefwijze van de mensen, die heel basic is. Zij zijn en blijven nomaden. De meesten leven nog steeds in een ger en trekken het hele jaar door met hun vrij lopende kuddes door de steppen. In de Gobi woestijn vind je zelfs wilde kamelen. De nomadententen zien er nog exact hetzelfde uit als honderden jaren geleden. Wel hebben de meesten inmiddels een zonnepaneeltje voor electriciteit en soms een motorfiets om de kudde bij elkaar te kunnen drijven.

Maar de leefwijze van de nomaden kent anno 2017 een keerzijde. Ik lees dat Mongolië een groot probleem heeft met de enorme kuddes schapen, geiten, paarden, koeien; wel 35 miljoen stuks. Veeteelt is economisch gezien het belangrijkste bestaansmiddel. Er is sprake van overbegrazing en uitputting van de natuur. In combinatie met klimaatverandering zorgt dit er voor dat het ecosysteem steeds zwaarder onder druk staat. Zoals overal op de wereld, staat ook Mongolië voor een grote uitdaging: natuurbehoud en natuurherstel. Mongolië heeft daarmee al een goede ervaring opgedaan. In het Hustai natuurreservaat is vanaf 1980 met hulp van particuliere Nederlanders (uit Rotterdam!) een fokprogramma opgezet voor Przewalski paarden, het laatste wilde paard ter wereld. Deze diersoort dreigde te verdwijnen. Het is een groot succes geworden. Veel van de nomaden in dit prachtige gebied van ruim 50.000 hectare zijn nu betrokken bij het beheer en instandhouden van het Hustai natuurreservaat. Het is een goed voorbeeld dat aansluit bij o.a. de visie van Willem Ferwerda, tropisch ecoloog en milieudeskundige. In 2016 stond hij nummer 1 in de Trouw Duurzame top 100. Dit jaar mag hij vlak voor Prinsjesdag de zg. duurzame troonrede uitspreken. In de krant Trouw van vijf september staat de verkorte versie hiervan. Ferwerda pleit voor grootschalig natuurherstel als basis van de economie. ‘We moeten onze aarde, ons life support system herstellen en als ondernemers, journalisten, wetenschappers, politici, ouders en burgers dit Grote Verhaal vertellen. Werk daarbij samen met boeren en vissers als beheerder en hersteller van het ecosysteem, zij hebben perspectief nodig.’ In Mongolië zijn dus de nomaden onderdeel van natuurherstel en natuurbehoud.

Nu terug in Nederland, volop nagenietend van deze bijzondere natuurbeleving, zou ik in alle bescheidenheid willen adviseren: ‘Mongoolse regering ga eens praten met die Nederlandse topper (verbonden aan de Rotterdam School of Management!) op het gebied van duurzaamheid.’