Het huidige Mongolië, waar wij op 17 juli met de TransMongolië Express binnenrijden is vijftig keer zo groot als Nederland, maar telt slechts 3 miljoen inwoners. Meer dan de helft daarvan woont in de hoofdstad Ulaanbator. Eenmaal buiten deze stad is het land bijna één groot steppegebied, dat nauwelijks bewoond is. Hier trekken alle jaargetijden nog echte nomaden rond met enorme kuddes, geiten, schapen, paarden, kamelen en koeien. Zij mogen hun land vrij bewonen en laten begrazen.

Wij zijn direct vanuit de trein naar het lokale Tour office in Ulanbaator gebracht. Het office blijkt tevens een homestay te zijn, zodat we ons na een tweedaagse treinreis even lekker kunnen douchen. Rond 9 uur stappen we met chauffeur en gids in een landcruiser en begint onze vierdaagse tour door een deel van Mongolië ten westen van de hoofdstad. Het doel vandaag is Karakorum, de plek waar Dhengis Khan ooit een belangrijke pleisterplaats van maakte op de beroemde Zijderoute. In de 13e eeuw wist deze Mongoolse krijgsheer in korte tijd het grootste wereldrijk ooit op het noordelijk halfrond te stichten: van China tot Kiev in Centraal Europa. Groter dan het Romeinse Rijk ooit was!

Halverwege deze lange, hobbelige rit op een tweebaansweg met heel weinig verkeer, stoppen we bij een kleine nederzetting om te lunchen. Het restaurantje zit vol mensen. Voor het toilet moet ik naar buiten lopen. Een standaard ‘toilet’ in Mongolië bestaat uit een gat in de grond, met daarop enkele planken. Het ziet er niet uit, stinkt enorm en je moet oppassen dat niet je mobiele telefoon per ongeluk in dat gat valt, of erger nog, je zelf…. Onderweg heb ik al gezien dat iedereen gewoon op zijn hurken langs de weg of ergens in de steppe gaat zitten. De Mongoolse vrouwen hebben doeken of lange mantels, zodat er enige privacy bij die hurkhouding is. In het restaurant zitten aan het tafeltje naast ons twee gezinnen, waarvan een van de twee jonge vrouwen open en bloot haar kind de borst aan het geven is. Met haar vrije hand is ze tegelijkertijd haar andere borst aan het kolven. De moedermelk wordt in een bakje door een andere vrouw opgevangen. Zo gauw er voldoende melk in zit, krijgt een andere baby deze melk. Een tafereel waar niemand acht op slaat, maar dat bij mij toch een zekere gêne oproept. Het is een confrontatie met het echte nomaden leven. Nomaden leven met elkaar 24 uur per dag, slapen met de hele familie in één ger en delen het weinige dat ze hebben met elkaar. Voor hen geldt de ultieme ‘wet van de kringloop’: alles wordt gebruikt en hergebruikt. Vier keer per jaar verkassen zij met hun hele hebben en houden naar een andere plek, ergens op die onmetelijk grote steppe, ver van de bewoonde wereld. Zij doen dit al vele eeuwen lang. Hun leven is extreem tegenovergesteld aan onze Westerse leefwijze in een geïndividualiseerde samenleving, waar de ultieme wet van ‘nooit genoeg’ geldt. Wij trekken ons daarbij het liefst privé terug achter de gesloten voordeur van ons huis volgepropt met allerlei spullen. Zo hebben we het idee dat we in een veilige cocon leven.

Eind van de middag komen we aan in Karakorum en zien in de verte het enorme met stupa’s en muren omgeven Erdene Zuu Klooster liggen. Morgen gaan we dit klooster bekijken. Voor nu rijden we dwars door de steppe naar een klein gerskamp. Onze ger is traditioneel ingericht met in het midden een kacheltje en aan de kant een aantal lage bedbanken. De hoofdkleur is oranje. Het wordt onze eerste nacht in een echte ger, met toch nog iets van ‘luxe’. Er is namelijk een soort kantine waar onze gids voor ons een warme maaltijd klaarmaakt en waar we een koud biertje kunnen drinken. Zelfs is er naast het standaard buitentoilet, een zeer primitief badhuisje met een toiletpot, simpelweg geplaatst op een gat in de grond.