De Nederlandse samenleving vergrijst in hoog tempo. Ik zou zeggen: ‘Hoera, laten we daar iets zinnigs mee doen!’ Maar helaas worden veel van de 3,5 miljoen ouderen gezien als knorrige, veel geld kostende en vaak zorgbehoevende zielepoten, aldus de 79-jarige Hedy d’Ancona. In haar Sokrateslezing 28 mei j.l. breekt zij een lans voor een nieuwe visie op de derde levensfase: meer ruimte voor menselijke waardigheid en de behoefte van ouderen om mee te blijven doen. Dagblad Trouw kopt boven dit interview: ‘Het is de hoogste tijd voor emancipatie van ouderen’. Een dag later pleit Eelco Damen, bestuursvoorzitter Cordaan in een Opiniestuk in Trouw voor een minister Ouderenbeleid. Ik trek dit liever breder over de hele levensloop van de mens en pleit daarom voor een minister Levensloop.
Ons 19e eeuwse levensloopmodel van opleiding, (werk)loopbaan en daarna in de 20ste eeuw de AOW en het pensioen zorgt er voor dat anno 2017 door de pensionering in één klap niet alleen een grote hoeveelheid ervaringskennis verdwijnt, maar ook dat we daarmee een groot deel van de samenleving op een zijspoor zetten. Dat is extra jammer omdat we uit wetenschappelijk onderzoek weten dat de individuele mens ook in zijn derde levensfase (65+) zich goed kan doorontwikkelen op sociaal, cultureel en maatschappelijk vlak. Dit alles ondanks mogelijk afnemende neurofysieke gesteldheid na gemiddeld het 75ste levensjaar. Met name competenties gevoed vanuit de ervaringskennis, opgedaan gedurende de eerste twee levensfasen zijn daarin maatgevend. Veel ouderen en ook de samenleving als geheel beseffen nauwelijks dat naast expliciete kennis, goed ontwikkelde ervaringskennis van grote waarde is in deze hectische tijd. Echter de samenleving vraagt er niet om en veel ouderen zal het een zorg zijn. Het huidige levensloopmodel is volledig achterhaald. De individuele verschillen tussen mensen worden groter bij het ouder worden en mede daardoor is de biologische leeftijd niet echt meer een maatstaf. We houden ook nog weinig rekening met het feit dat arbeid wezenlijk zal veranderen o.a. door technologie, robottisering en kunstmatige intelligentie. Het is letterlijk van levensbelang voor jong en oud om dit 19e eeuwse model definitief aan de wilgen te hangen en te vervangen door een 21ste eeuws levensloopmodel. Om dit levensloopmodel te ontwikkelen en te implementeren zouden we een minister met de portefeuille levensloop moeten aanstellen. Economisch uitgangspunt is dat iedere burger beschikt over een basisinkomen. Vanuit die basiszekerheid kan het individu zich gedurende zijn hele leven (blijven) ontwikkelen en ontplooiien naar vermogen. Huidige experimenten met het basisinkomen laten zien dat het individu met die zekerheid in zijn achterzak op zoek gaat naar zinvolle bezigheden. Het effect is dat hij op alle levensgebieden beter presteert, over het algemeen lekker in zijn vel zit en gelukkig is met zijn bestaan.
Als ik nu roep ‘Hoera laten we iets zinnigs te doen met de vergrijzing’, denk ik aan het nieuwe levensloopmodel. Om mij heen kijkend zie ik dat veel 70plussers, net als ik, willen genieten van hun derde levensfase en tegelijkertijd verder willen gaan met zinvolle bezigheden. Niet alleen met leeftijdsgenoten, maar vooral met de andere generaties. Veel ouderen voelen zich nog steeds duurzaam inzetbaar en van waarde. Onze derde levensfase zou op een bepaalde manier als matrix kunnen dienen om de inhoudelijke ontwikkeling van dit nieuwe levensloopmodel op gang te brengen. Ouderen kunnen als een soort Dirk Kuyt in het voetbalelftal, met al hun ervaringskennis experimenten met jong, middelbaar en oud helpen opzetten op kleine schaal (wijk, stad). Ik heb het al in een eerder blog vergeleken met start-ups in de circulaire economie waar afval niet meer bestaat. Laten we onder de bezielende aanvuring van ouderen op zoek gaan naar een ecosysteem van mensen dat recht doet aan het bestaan van ieder individu, inclusief zijn duurzame inzetbaarheid en zinvolheid.
PS. Wil je meer over het basisinkomen weten kijk dan naar de TED talk van Rutger Bregman https://decorrespondent.nl/6768/kijken-mijn-ted-talk-over-het-onvoorwaardelijke-basisinkomen/1453106587680-314bc782
fulltime pensionado 
via de email: Zoals steeds je blog met plezier gelezen! Bepaald (!!) oneens met je pleidooi voor een basisinkomen (met name vanwege metafysische/sprookjesachtige onderbouwing van de betaalbaarheid daarvan). Kletsen we vast nog wel eens verder over.
via de email: In je blog duid je op de levensloop van de 19e eeuw: van kind tot en met de pensioen gerechtigde leeftijd. Ik vermoed dat je de 20e eeuw bedoeld. Immers de ontwikkeling van pensioenfondsen start pas eind 19e eeuw en de invoering van de AOW heb ik nog bewust mee gemaakt (1957). Of bedoel je echt 19e eeuw en wat is hiervan dan de reden?
In de 20e eeuw zijn de ontwikkelingen op allerlei gebied gigantisch geweest en dat zal toch ook zeker impact hebben gehad op onze levensloop?
Nu, ik ben benieuwd naar je reactie.
Leuk dat je reageert op mijn blog. Ik bedoel echt de 19e eeuw, de eeuw van de industrialisatie toen werken, arbeid werd. En inderdaad iedereen werkte tot letterlijk de laatste snik, simpelweg omdat de levensverwachting niet hoger was. In de eerste helft van de 20ste eeuw is er wel e.e.a. verbeterd en aangepast zeker AOW en pensioen, maar niet wat het principe van ‘arbeid’ betreft en de feitelijke duur daarvan weergegeven in biologische getallen. Deze aanpassingen hebben zeker positieve invloed gehad op onze levensloop en de welvaart is enorm toegenomen.
Maar uiteindelijk – om allerlei redenen die ik in mijn blog noem – ontwikkelt zich de wereld in de 21ste eeuw vele malen sneller op alle gebieden en leven we veel langer in redelijk goede gezondheid. Het is om allerlei redenen niet goed dat er nu al 3,5 miljoen mensen – zijnde de 65plussers – ‘aan de kant staan’ en ‘verplicht’ moeten genieten’. Over 15 jaar zijn dat er bijna 6 miljoen! Natuurlijk doen er veel nog wel mee op de een of andere manier, maar dat is meer omdat ze het zelf willen én zoeken én het geld er voor hebben.
We zullen daarom snel naar een individueler en veel flexibeler levensloopbeleid toe moeten groeien van 0-100 jaar met ‘andere’ ideeën over arbeid en loopbaan/levensloop, jong en oud. De kinderen die nu geboren worden hebben grote kans 100 jaar te worden. Hoe hou je dat leven zo leuk en zinvol mogelijk?
Ik zal in het blog nog wel ergens bij het woordje ‘pensioen’ 20ste eeuw zetten. Ik zie nu in de tekst dat het niet duidelijk genoeg is.