Onlangs, zo lees ik in de krant, is er vanuit het CDA het rapport verschenen: ‘Bloei en groei, naar een vitale samenleving’. Het CDA vindt dat onze economie en moraal weer samengebracht dienen te worden. We zouden invulling moeten geven aan ‘een eerlijke economie en daarvoor moeten mensen in staat gesteld worden weer meer te handelen vanuit ambitie, dienstbaarheid, roeping en een verlangen naar kwaliteit’, aldus de auteur. Nou, volgens mij klinkt dat mooi, een tikje hoogdravend, maar dat spreekt mij persoonlijk wel aan. In ieder geval lijkt het een positieve bezinning, gericht op groei en ontwikkeling van de individuele mens en dat is waar ik als psychogerontoloog en fulltimepensionado achter sta. Het rapport komt in de belangstelling van de media omdat het onderwerp ‘demotie oudere werknemers’ er uit gelicht wordt. Het CDA pleit ervoor dat oudere werknemers een stapje terug gaan doen in functie en salaris. Op die manier kunnen ouderen voorkomen dat ze langs de kant komen te staan, nu kennis sneller veroudert en mensen geacht worden steeds langer door te werken. Werkeloze ouderen die weer willen werken, zijn nu veelal te duur. Ouderen zouden op de arbeidsmarkt plaats kunnen maken voor jongeren. Ook staat de productiviteit van de oudere werknemer vaak niet in de juiste verhouding met de CAO salarissen van bijvoorbeeld de ambtenaren, lees ik ergens. Jongeren zijn productiever en hebben daardoor juist recht op hogere salarissen dan ze nu hebben. Al dit politiek geroezemoes vult krantenpagina’s en praatprogramma’s. Henkie Krol van de 50plus partij spreekt er schande van: ‘Weer worden de ouderen gepakt’! Wat mij het eigenlijk het meest opvalt is dat de politiek er maar van uit blijft gaan dat betaald werk het hoogste goed is dat mensen in hun leven na moeten streven. En als iemand dat niet lukt, wordt hij met korting op de uitkering gestraft of verplicht onbetaald vrijwilligerswerk te doen of worden ouderen verplicht tot demotie of om met pensioen te gaan. Ik noem dit oogkleppen politiek. Steeds duidelijker wordt in onze 21ste eeuw dat mede door de enorme snelle technologische vooruitgang het helemaal niet meer vanzelfsprekend is, dat er voor ieder mens een betaalde baan zal zijn. Maar nog veel belangrijker is het gegeven dat we steeds maar blijven denken dat ieder individu zijn hele leven zijn best moet (blijven) doen om via een betaalde baan geld te verdienen. We denken totaal niet meer in termen van persoonlijke groei en ontwikkeling. Een samenleving is pas echt vitaal, als wij mensen elkaar de ruimte gunnen om te blijven groeien en bloeien om waardig mens te kunnen zijn, zou ik dan willen zeggen. Om vitaal in die zin te kunnen zijn, moet je leren (en blijven leren) ontdekken wie je zelf bent, wat je grenzen zijn en je drijfveren in alles wat je doet. Het maakt dan niet uit of je jong of oud bent. Het gaat om de mogelijkheid om gelukkig te zijn, je talenten welke dan ook, te ontwikkelen. Ieder mens wil iets zijn en betekenen in zijn leven, daar moeten we op durven vertrouwen. Geld verdienen met werken mag natuurlijk, maar het hoeft niet het hoogste goed in je leven te zijn. Leven is veel meer! Leven is jezelf manifesteren, je unieke footprint plaatsen op deze wereld. En dat kan op allerlei wijzen: in iets doen, in gesprekken, maar ook in muziek, literatuur, schilderen. Onze wetten zijn er dan voor om als het nodig is, de menselijke waardigheid te beschermen. De individuele mens is in zijn ontwikkeling en vooruitgang in welvaart altijd aangewezen op zijn medemens, op de samenleving als geheel. En gelukkig maar. Sommige mensen kunnen nu eenmaal veel bijdragen, anderen weinig omdat zij minder of anders getalenteerd zijn, gehandicapt of omdat zij in het verkeerde gezin of land geboren zijn. In mijn ideale, vitale Nederlandse samenleving wordt het mechanisme van ‘alleen met betaald werk verwerf je inkomen’ losgelaten. Iedereen van jong tot oud krijgt een basisinkomen, dat zonder voorwaarden vooraf en achteraf besteed mag worden met als opdracht: 

‘Doe iets zinnigs met je leven en bedenk daarbij dat je als homo sapiens in je eentje nu eenmaal weinig voor elkaar krijgt, maar dat we alleen als collectief schathemeltje rijk kunnen worden!’ (vrij citaat uit Trouw 11.04.2015 van Rutger Bregman en Jesse Frederik)