Of geld je gelukkig maakt, is maar de vraag. Meestal reageren mensen met de opmerking: ‘Feitelijk niet, maar het helpt wel!’ Bijna alles draait tegenwoordig om geld. Ooit met de bedoeling om oorlog te voorkomen wordt de Europese Unie opgericht, maar langzamerhand wordt deze Unie beheerst door geld. We beseffen nauwelijks nog, dat een munt meer is dan een betaalmiddel en een rekeneenheid. ‘Een munt heeft ook een sociale rol. Iedere munt is gestoeld op vertrouwen, maar je kunt alleen maar vertrouwen hebben als er voldoende saamhorigheid is in de gemeenschap waarin die munt circuleert.’ De econoom Arjo Klamer zegt dit in het kader van de discussie over Griekenland. En inderdaad denkt de nieuwe Griekse regering er ook zo over. Zij vraagt de rijke landen om saamhorigheid. Als ze die niet vindt, zoekt ze daarvoor naar lotgenoten Italië, Spanje en Portugal, landen die ook tot hun nek in de strop van de euroschuld hangen. Die strop betekent voor de gewone burgers in die landen, geen uitzicht op een baan, geen uitzicht op de garantie van je basisbehoeften, geen uitzicht om te leven ……. en wat doe je dan? Ik ben een eenvoudige fulltime pensionado met een redelijk vast inkomen, bestaande uit AOW en een klein pensioen. Maar alleen al in Rotterdam leven meer dan 100.000 mensen onder of tegen de armoedegrens aan, en ruim 27.000 van hen hebben problematische schulden. De ‘gewone’ kosten van levensonderhoud zijn zo hoog dat je met een minimum uitkering nauwelijks of niet de maand kan doorkomen. Geld is een eigen leven gaan leiden en de sturende economische krachten zijn modellen gaan bedenken, die grotendeels los zijn komen te staan van de brede sociale context.
Geld wordt vaak gebruikt om er zelf beter van te worden. Bedrijven als V&D worden opgekocht door het groot kapitaal om er vervolgens nog groter kapitaal van te maken. In de kwestie van Griekenland wordt schrijnend zichtbaar hoe bij elke beslissing om schulden af te lossen de schuld alleen maar groter wordt. Het lijkt op het gedrag van een woekeraar omdat de extra belasting zo groot is geworden, dat zelfs het bestaansminimum van grote groepen mensen aangetast dreigt te worden. Mijn gevoel van saamhorigheid en rechtvaardigheid zegt dat het anders moet, maar eerlijk gezegd weet ik niet hoe. We moeten terug gaan naar de basis van het mens zijn met elkaar, om van daaruit nieuwe leefmodellen te bedenken. Op kleine schaal zien we hier en daar wel allerlei pogingen. In ons land vestig ik mijn hoop ook een beetje op de generatie Y, geboren tussen 1985 en 2000, die op dit moment ‘de grote mensenwereld’ binnentreedt. Kenmerkend voor deze generatie is, dat zij zich niet vanzelfsprekend aanpast aan de grootste gemene deler. Zij conformeren zich niet zomaar aan al onze vaste leef- en denkkaders. Veel van deze jongeren vinden het belangrijk om zich juist door te ontwikkelen op talenten waar ze goed in zijn, niet waar ze minder goed in zijn. Zij vinden dat het bedrijf waar zij werkzaam zijn, extra waarde moet toevoegen aan de wereld, zoiets als maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zij zoeken voor zichzelf en hun directe naasten naar persoonlijke ontplooiing, en naar balans tussen werk en privé. Geld is voor velen niet meer de hoofddrijfveer net zo min als het bezit van een auto. De creatievelingen die ik noem in mijn blog ‘dertigers’ doen het met heel weinig geld. Zij laten zich niet kisten, maar werken door aan hun ontwikkeling als mens en zij doen dat met groot zelfvertrouwen. Ik hoop dat de huidige Y-generatie leidend gaat zijn in het ontwikkelen van nieuwe denkkaders in onze samenleving. Net als in de jaren zeventig toen mijn generatie een snelle en grote maatschappelijke omwenteling heeft helpen maken. Voor grote omwentelingen zijn creatieve geesten nodig, die out of the box denken en handelen. Crowd funding is een goed voorbeeld als het om investeringsgeld gaat. En wie weet is straks niet de euro alleen zaligmakend, maar ook allerlei lokale munten waar je mee kan betalen. ‘Waarom niet meer munten in plaats van één’, vraagt Arjo Klamer zich af? Lokale munten die in omloop gebracht worden waarmee je het plaatselijke (bedrijfs)leven kan stimuleren. Munten die gekoppeld zijn aan sociale en culturele doelen, waarmee je weer andere sociale en culturele producten kan kopen.

Geld als ruilmiddel én als bindmiddel!