Ik lees vorige week in de krant dat de ‘Papa’ van zanger Stef Bos op 92-jarige leeftijd is overleden. Dit opvallende berichtje doet mij meteen denken aan mijn eigen vader. Ik weet nog dat ik op de snelweg richting Eindhoven rijd, als ik op de radio het nummer ‘Papa’ hoor. Tijdens het liedje draai ik onbewust de volumeknop hoger, begin mee te zingen en merk dat dit liedje mijn zieleroerselen raakt. De laatste zin ‘maar papa, ik hou steeds meer van jou’, zing ik keihard mee, terwijl de tranen inmiddels over mijn wangen biggelen. Het liedje blijkt een ommekeer in te luiden in het beeld dat ik tot dan – ik ben 45 jaar – van mijn vader en eigenlijk van mijn ouders heb.

Veel mensen hebben, net als ik, moeite om het verleden of gebeurtenissen uit het verleden een plek in hun huidige bestaan te geven. Mijzelf heeft het veel moeite gekost om het relatief korte leven van mijn vader een plekje te geven in mijn bestaan. Hij is zijn hele huwelijkse leven ziek geweest. In de oorlogsjaren – getrouwd in 1944 – heeft hij tuberculose opgelopen. Zijn leven na de oorlog wordt in mijn beleving gekenmerkt door een aantal keren ‘opstaan uit de dood’ (waar wij als kinderen dan stiekem getuige van zijn), herstellen in het Gemeenteziekenhuis van Arnhem (waar wij absoluut niet op bezoek mogen komen) en dan telkens enkele maanden naar het sanatorium in Davos om te revalideren (dan ervaren wij een relaxte sfeer in huis). Daartussendoor, als het enigszins kan, werkt hij als reclasseringsambtenaar. Hij overlijdt een maand nadat ik 15 jaar geworden ben. Vervolgens ben ik jaren en jaren – tot mijn 45^ste – boos op hem en teleurgesteld. Juist in de periode van mijn leven dat ik met hem eens een potje kan gaan biljarten ergens in een café of dat ik samen met hem naar een voetbalwedstrijd kan gaan, overlijdt hij. Ik ben aan het groot groeien als man en zoek een vader waar ik me tegen kan afzetten. Maar die is er dan opeens niet meer. Daar kan hij zelf in dit geval natuurlijk niets aan doen. Lange tijd heb ik hem in mijn gedachten allerlei verwijten gemaakt, zoals zes kinderen op de wereld zetten, terwijl je weet dat je zwaar ziek bent en nauwelijks geld kan verdienen voor je gezin. Nee, dat heeft al die jaren anders gevoeld ten aanzien van mijn moeder, die kan niet stuk in mijn gedachten! Zij heeft mijn vader en ons als kinderen al haar liefde en zorg gegeven, die ze in zich heeft gehad. Met haar heb ik als volwassen man kunnen praten en zelfs hebben we vlak voor haar dood vervelende gebeurtenissen tussen ons uit mijn kindverleden uit kunnen praten.

En dan ineens, vanaf het moment in de auto op de snelweg, luisterend naar het liedje ‘Papa’, krijgt eindelijk ook mijn vader de prominente plek in mijn bestaan, waar hij meer dan recht op heeft. Ik weet niet wat de dromen van mijn vader en moeder zijn geweest toen zij met elkaar in het huwelijksbootje zijn gestapt. Maar ik durf nu wel te zeggen dat zij samen hoopvol voor de toekomst, ondanks alle oorlogsellende en ziekte, met veel liefde een gezin gesticht hebben. Ik weet zeker dat de vele maanden dat mijn vader aan het herstellen is in het sanatorium in Davos, hij daarover nagedacht en gedroomd heeft. Hij zal niet meer zo sprookjesachtig gedroomd hebben, maar aardsere dromen die je, als deze uitkomen, een bepaald geluksgevoel geven. En ik weet zeker dat, hoe moeilijk hij het ook heeft gehad met zijn eigen bestaan, er dromen van hem en mijn moeder uitgekomen zijn. Hij heeft het geluk mogen ervaren dat zijn vrouw er onvoorwaardelijk voor hem is geweest en ook voor zijn kinderen. Hij heeft het geluk mogen ervaren dat de kinderen gezond opgroeien. Hij heeft samen met mijn moeder zes kinderen op de wereld gezet en hen de boodschap meegegeven te blijven hopen, willen, verwachten, vertrouwen en liefhebben.

Ik heb lang geworsteld met het beeld dat ik heb gehad van mijn vader in relatie tot dat beeld van mijn moeder. Totdat de tekst van het liedje ‘Papa’ tot mij doordringt. Vanaf dat moment besef ik dat ik te ver heb gezocht. Ik heb hun beider levensdocument gevonden….in mijzelf: ‘Papa, ik lijk steeds meer op jou!’

Liedtekst van Papa door Stef Bos

Ik heb dezelfde ogen

En krijg jouw trekken om mijn mond

Vroeger was ik driftig

Vroeger was jij driftig

Maar we hebben onze rust gevonden

En we zitten naast elkaar en we zeggen niet zoveel

Voor alles wat jij doet

Heb ik hetzelfde ritueel

Papa

Ik lijk steeds meer op jou

 

Ik heb dezelfde handen

En ik krijg jouw rimpels in mijn huid

Jij hebt jouw ideeën

Ik heb mijn ideeën

En we zwerven in gedachten

Maar we komen altijd thuis

De waarheid die je zocht

En die je nooit hebt gevonden

Ik zoek haar ook

En tevergeefs

Zolang ik leef

Want papa, ik lijk steeds meer op jou

 

Vroeger kon je streng zijn

En ik heb je soms gehaat

Maar jouw woorden

Ze liggen op mijn lippen

En ik praat nu

Zoals jij vroeger praatte

Ik heb een goddeloos geloof

En ik hou van elke vrouw

En misschien ben ik geworden

Wat jij helemaal niet wou

Maar papa, ik lijk steeds meer op jou

 

Jij gelooft in God

Dus ga je naar de hemel

En ik geloof niks

Dus komen we elkaar na de dood

Na de dood nooit meer tegen

Maar papa

Ik hou steeds meer van jou