De meest gehoorde wens dit jaar in mijn sociale netwerk luidt: Een fijne kerst en vooral een gezond en gelukkig 2018. Het woordje gezond wordt dan met veel gevoel uitgesproken. Van mijn ouders leerde ik zeggen: Zalige Kerst en Zalig Nieuwjaar. In die tijd van confessioneel Nederland wist iedereen dan meteen dat je Rooms Katholiek was. De protestanten zeiden altijd: Gezegende Kerst en Gezegend Nieuwjaar. De niet-gelovigen spraken de wens uit: Vrolijk kerstfeest en gelukkig nieuwjaar. Mijn rooms katholieke geloof anno 2018 is er nauwelijks nog; ik voel ik mij een zogenaamde culturele katholiek. Dat wil zeggen dat er zich in mijn genen ontegenzeggelijk iets van het katholieke geloof heeft genesteld, maar ik voel mij niet meer deel uit maken van de katholieke kerk. Daarentegen koester ik wel sommige rituelen, waarvan de kerstnachtmis er één van is. Elk jaar gaan mijn lief en ik op kerstavond naar de kerk om ons daar onder te laten dompelen in de sfeer met meerstemmige koormuziek en de walmen van overdadig wierook. Dat deden we ook met onze kinderen toen ze nog op de basisschool zaten. We hebben ze samen laten dopen toen ze klein waren, maar een specifieke katholieke geloofsopvoeding hebben we hen niet gegeven. Zij zijn hun eigen weg gegaan en hebben ten opzichte van ons nauwelijks katholiek geloof in hun genen.

Mede daarom is het een grote verrassing als afgelopen kerst onze dochter en haar vriendin ook naar de kerk willen. Na wat heen en weer appen gaan we met z’n vieren naar de nachtmis in de Lambertuskerk te Kralingen. Daar zitten we dan naast elkaar in een Rooms- Katholieke kerk, cultureel katholiek te zijn. De overvolle kerkbanken doen vermoeden dat wij niet de enige cultureel katholieken zijn. Tijdens het zingen van de kerstliedjes voorafgaand aan de kerstviering, ervaar ik meteen weer het oude gevoel van samen, letterlijk gezongen tijdens het lied ‘Wij komen tezamen..’. Ik bedenk mij dat je op dit moment in deze kerk een gemeenschap vormt, die iets wil betekenen in de samenleving en dat hardop uitspreekt en uitzingt. Grote woorden als vrede op aarde, naastenliefde en barmhartigheid klinken vanaf het preekgestoelte. Je wenst vreemde mensen naast je in de kerkbanken vrede en voorspoed. Zoals vaak met rituelen brengt deze kerstviering mensen bij elkaar. Het geeft op zo’n moment even iets van verdieping in je morele leven. Tegelijkertijd betrap ik mij er op dat ik moet denken aan het vele geweld dat gepleegd is en nog steeds wordt in naam van de leer, van de religie. Of het grootschalige seksuele misbruik gedurende eeuwen in de katholieke kerk. Het voelt verwarrend. Ik vraag mij in stilte af hoe mijn dochter en haar vriendin dit alles ervaren. Zal religie op den duur verdwijnen of blijven mensen hopen op iets van eeuwigheid? Wil ik liever een gevoel van onsterfelijkheid hebben en deel uitmaken van een groter kosmisch plan of accepteer ik het feit dat het ophoudt bij de dood?

In mijn levensloop maakte ik de eerste 20 jaar van mijn leven op alle samenlevingsgebieden deel uit van de katholieke gemeenschap. Vanaf de jaren 70 en 80 in de vorige eeuw ben ik op zoek gegaan naar andere plekken of gemeenschappen waar het bouwen van betekenisvolle en zinvolle contacten tussen mensen centraal staat. En nu als fulltime pensionado merk ik dat ik nog nadrukkelijker dan voorheen op zoek ben naar de zin van mijn (of het) leven. En ik zoek en vind dat steeds meer in de ontmoetingen met mensen.

Bij het verlaten van de kerk na afloop van de kerstviering hoor ik mijzelf zomaar weer tegen mijn lief, dochter en haar vriendin de aloude wens uitspreken ‘Zalig Kerstfeest.’

Ik probeer me tijdens het blog schrijven soms een beetje als Houtekiet te voelen, die boven in de kerktoren zit en rustig en tevreden uitkijkt over de velden en naar de lucht (zie vorige blog). Eerlijk gezegd lukt me dat vaker niet dan wel. Heel soms als het wel lukt, komen de juiste woorden als vanzelf uit de lucht vallen. Tijdens het blog schrijven voelt mijn leven dan even volkomen in balans. Het rare is, dat het gevoel zelf eigenlijk ‘onvatbaar is voor woorden’. Ik denk hieraan omdat ik behoorlijk zit te worstelen met mijn drieluik over geloven. In dit derde blog over mijn geloof kan en wil ik niet om de vreselijke aanslagen heen, die uit naam van Allah gepleegd worden door jonge mannen en vrouwen. Wat zich in hun hoofden afspeelt is niet te begrijpen. In alle spanning, onzekerheid en binnensluipende angst probeer ik mij, evenals miljoenen gelovige en niet gelovige medeburgers, als weldenkend wezen op te richten. Mijn copinggedrag bestaat er uit allereerst de hectiek van de dagelijkse binnenstromende berichtgeving proberen te minimaliseren en kanaliseren. Ik moet wel weten wat er gebeurt, maar zeker niet in detail. Het kost soms moeite, maar in de late avond vlak voor het naar bed gaan, wil ik liever geen actualiteitenprogramma zien. Ik lees vooral filosofisch getinte achtergrondartikelen en essays over deze problematiek. Ook praat ik er over met dierbaren in mijn omgeving. Als ik in de vroege ochtend achter mijn computer zit om aan mijn blog te werken, laat ik de ochtendkrant op de deurmat liggen, want ik wil fris zijn met mijn eigen gedachten en gevoelens. Tijdens het schrijven probeer ik alles klein en behapbaar te maken, zodat ik er iets mee kan doen en weer enigszins in balans geraak.   Lees verder →

Toeval of niet, maar het Atheïstisch Woordenboek waar ik over schrijf in mijn vorige blog, is uitgegeven bij de Belgische uitgeverij Houtekiet. De naam verwijst naar de roman Houtekiet van de Vlaamse schrijver Gerard Walschap (1898-1989). Deze roman heb ik ooit gelezen in de jaren van ‘All You Need Is Love’ van de Beatles en vaak heb ik gedacht: ‘Ik moet Houtekiet nog eens lezen’. Walschap zegt zelf over deze roman: ‘Houtekiet is de nieuwe mens die verstandig en bekwaam leeft, seksueel creatief, rechtvaardig en volkomen los van zijn voormalig geloof, ethisch en sociaal geëngageerd. Houtekiet, dat ben ik zelf.’ Ik weet dat nu de tijd daar is om dit boek nog eens te lezen. Vorige week stap ik daarom boekhandel Donner binnen en voor € 9,50 stap ik vijf minuten later met de tweede druk (1941) de winkel uit. Thuisgekomen begin ik meteen te lezen, want die tijd heb je als fulltimepensionado…..en, ik lees het praktisch in een ruk uit.  Lees verder →