De Nederlandse samenleving zal qua beeldvorming rond ouderen snel gaan veranderen en dat moet ook, vind ik. Volgens de cijfers van het Nationaal Ouderenfonds leven er op dit moment 3,1 miljoen 65plussers in ons land, waarvan 0,7 miljoen 80plus. Ondanks deze grote, zichtbare aanwezigheid van ouderen, die onderling in zeer hoge mate individueel verschillen, blijft het maatschappelijk gezien één amorfe groep. Kort door de bocht gezegd hebben pensionado’s hun leven min of meer gehad. Ze hebben er natuurlijk recht op wat na te genieten, maar op enig moment wordt het wel lastig voor het hardwerkende deel van onze samenleving. Ouderen worden allemaal chronisch zwak, ziek en misselijk en kosten de samenleving alleen maar geld. Ook op de politieke agenda staan voornamelijk materiële zaken als AOW/Pensioen, aangepaste woningen en natuurlijk zorg. Soms komt even het thema eenzaamheid naar voren of zoals onlangs het onderwerp levensbeëindiging vanaf 75+…… Helaas, in de perceptie van veel mensen stopt de groei en ontwikkeling van de individuele mens in deze derde levensfase.

Geboren in 1946, ben ik een van die 3,1 miljoen 65plussers. Wij worden wel de babyboomgeneratie genoemd. Bij mij, en veel babyboomers, is sprake van een ambitie, die vergelijkbaar is met de ambitie toen ik nog op school zat en daarna toen ik werkte. Gedurende mijn hele leven probeer ik dromen waar te maken, materiële en ideële. Eerst ‘iets willen worden’ en daarvoor allerlei opleidingen doen. Daarna carrière in je loopbaan maken en blijven doorleren. Natuurlijk ook verliefd worden, een gezin stichten, vriendschappen aangaan, afscheid nemen van dierbaren, kunst en cultuur ervaren. Deze ambitie stopt niet nu ik fulltime pensionado ben. Ik weet dat de levensverwachting van ouderen in Nederland, en hopelijk geldt dat ook voor mij persoonlijk, behoorlijk hoog is en stijgt. Ik heb dus een goed perspectief, ook al is deze fase wellicht korter dan mijn eerste en tweede levensfase. Niet onbelangrijk in deze levensfase is het einddoel, even bizar als helder, namelijk de dood. Natuurlijk bepaalt dit, al dan niet bewust, de ambitie en de houding ten opzichte van het leven in deze fase. Ik zal mij ten opzichte van allerlei gebeurtenissen anders moeten positioneren. Ten gevolge van biologische veranderingen en achteruitgang voel ik mij fysiek onzeker worden. Hoe ga ik daarmee om? Hoe ga ik om met het loslaten van het werkzame deel van mijn leven of met de bestuursfuncties die ophouden, inclusief de daaraan gekoppelde sociale contacten? Welke grondhouding neem ik aan: richt ik mij op afknappers of opknappers? De trouwe bloglezers weten dat ik daar mee worstel.

Echter de wens en behoefte om lief te hebben, te leren, om vriendschappen te onderhouden, kunst en cultuur te ervaren blijft. Ik merk dat de individuele beleving van dit alles intenser wordt. Volgens de Weense psychiater Viktor Frankl (1955) is het leven van een mens in alle omstandigheden en op alle leeftijden zinvol. Als een van die miljoenen pensionado’s in Nederland ontdek ik dat nu in mijn eigen levensloop.

Verbetering luchtkwaliteit Maasboulevard

Ik wil nog steeds actief bezig zijn om zo zin te geven aan mijn dagelijkse leven. Zo schrijf ik blogs, klus in het volkstuintje, doe een tekencursus, ben huisman, doe wat vrijwillig bestuurswerk en ben druk met een wijkactie ‘verbeteren luchtkwaliteit Maasboulevard’. Op ander niveau wens ik schoonheid, recht, waarde, liefde en kunst te blijven ervaren om zo fundamentele innerlijke emoties en gevoelens bij mijzelf op te roepen. Wekelijks heb ik wel een lunchgesprek met een vriend of kennis, en ook heb ik een maandelijks discussiegroepje met mannen. Wat deze sociale interactie betreft, zoek ik vooral naar warme contacten. Dat voelt zinvol en waardevol.

Het moge duidelijk zijn dat ik als fulltime pensionado volwaardig wens door te leven en met mij miljoenen ouderen. De mate van zelfsturing van het individu is daarin zeer bepalend. Maar nog belangrijker is een kansrijke omgeving. Welke (volwaardige) uitdagingen biedt de Nederlandse samenleving mij en al die andere miljoenen babyboomers?

Een van de spannende dingen van het fulltime pensionado-zijn, is voor mij het telkens opnieuw vinden van inspiratie. Kan ik iets leuk, fris, interessants bedenken en doen als het om de invulling van mijn dagelijks leventje gaat? Ik heb geen echte hobby’s. Wel vind ik besturen leuk, evenals blogs schrijven en vanuit mijn vakgebied nadenken over mijn fulltime pensionado-zijn. Om inspiratiekriebels te krijgen zal ik vooral zelf op zoek moeten gaan en soms, als ik iets onverwachts tegenkom, daar alert op reageren. Niet dat je van alles wat je doet of meemaakt kriebels moet krijgen. Maar toch……Je moet zelf proberen iets van je leven te maken.

Ik ben over die inspiratiekriebels aan het denken, omdat ik weer een nieuwe stap moet zetten in mijn fulltime pensionado-zijn. De eerste stap heb ik gezet op mijn 67ste, als ik stop met mijn onderzoeks- en adviesbureau. Ik beëindig dan mijn levensfase van meer dan veertig jaar werken. Als je definitief met werken stopt is een van de bijkomende effecten dat je oorspronkelijke zeer grote sociale netwerk, met veel inspirerende mensen, ook snel daarna uitdunt en uiteindelijk min of meer uit beeld verdwijnt. Zo gaat dat nu eenmaal. Nu, zo’n vier jaar later, voel ik weer een dergelijke aderlating aankomen. De bestuursfuncties inclusief de daaraan verbonden sociale netwerken, die ik her en der al jaren heb, stoppen langzamerhand en ook daar komen niet zomaar nieuwe voor terug. Een zeer inspirerende bestuursfunctie ga ik eind dit jaar beëindigen, namelijk die in de Pauluskerk Rotterdam. Maar liefst vanaf 1986 ben ik daar bestuurlijk actief, vanaf 2010 als voorzitter. Het zijn ongelooflijk inspirerende jaren geweest. Eenendertig jaar en never a dull moment: van Perron Nul tot aan de sloop in 2007, de prachtige nieuwbouw in 2013, de Bed Bad Brood campagne en de tijdelijke waarneming van de directeur in 2015. Mijn verstand zegt, dat het mooi is geweest, dat ik moet stoppen en het stokje definitief moet overdragen. Ik wil dat moment zelf bepalen. Tegelijkertijd weet ik, dat het in mijn eenenzeventigste levensjaar een nieuwe aderlating is qua inspiratiekriebels en sociale netwerken. Wederom wordt een belangrijke periode van mijn leven afgesloten en komt er niet zo gemakkelijk iets nieuws voor terug.

Dat er niet zo eenvoudig iets nieuws voor terugkomt, heeft naar mijn idee te maken met het feit dat onze maatschappij nog maar heel beperkt is ingericht op de derde levensfase. Praktisch alle politieke en maatschappelijke aandacht en actie is gericht op de zorg en het levenseinde. We zien de levensfase die begint bij de pensioenleeftijd en eindigt bij de dood, niet als een fase waarin de mens zich volwaardig verder kan ontwikkelen. Het is wel enigszins verklaarbaar. We hebben er nog weinig ervaring mee, omdat de omvang en duur van de derde levensfase uniek is in de geschiedenis van de mensheid. Uit gerontologisch onderzoek (Baltes c.s.) weten we echter dat de mens zich tot op zeer hoge leeftijd kan doorontwikkelen. Ik merk dat zelf. Ook in mijn eenenzeventigste levensjaar sta ik te popelen mij persoonlijk en maatschappelijk verder te ontplooien. Helaas moet ik constateren dat de huidige maatschappelijk omgeving weinig uitdagend en kansrijk is voor mij als fulltime pensionado. Daar moet en kan nog veel aan gedaan worden. Gelukkig ben ik redelijk zelfsturend, net als veel andere babyboomers, dus is er hoop! De komende blogs ga ik op zoek naar concrete ideeën voor die kansrijke omgeving. Bij het plan alleen al, voel ik inspiratiekriebels.