Het blogjaar 2019 wil ik niet afsluiten met doemdenken, maar met hoop en vertrouwen. Als ik vandaag, maandag 16 december 2019 de krant lees, staat op de voorpagina dat de klimaatconferentie in Madrid feitelijk (nog) geen concrete maatregelen heeft opgeleverd. Een deelnemer laat optekenen: ‘We hebben geen planeet B’. Positief is dat bijna alle landen van de wereld gedurende twee weken op politiek topniveau over het klimaat met elkaar gesproken hebben. Ik hoop dat de landen ook goed luisteren naar elkaar. Hoopgevend is dat jongeren uit alle delen van de wereld zich nadrukkelijk laten horen. 

Op de voorpagina staat ook de sportprestatie van de handbalvrouwen. Ze  worden zomaar voor het eerst wereldkampioen. Dit nieuws geeft de samenleving een gevoel van samenhorigheid. Het maakt ons trots en verbindt ons als land. Op de sportpagina lees ik het treurige nieuws dat onze Nederlandse topvoetballer Memphis Depay zijn kniekruisbanden heeft gescheurd. Hij zal niet mee kunnen doen met het Europese voetbaltoernooi komend jaar. Dat is zeker een aderlating.

Terugkijkend over het afgelopen jaar zijn we in Nederland geconfronteerd met een groot aantal groepen die de straat zijn opgegaan uit onvrede. We hebben stakende en protesterende leraren, verpleegkundigen, jeugdzorg medewerkers, politieagenten, brandweerlieden, bouworganisaties, klimaatactivisten en boeren gezien en dan is de lijst nog niet compleet. Ik denk dat wij de laatste decennia te weinig oog voor elkaar hebben gehad. Het is vooral een kwestie van ‘ieder voor zich’. 

Wat mij bij deze stakingen en protesten enige zorgen baart is de toonzetting en het daarop volgende gedrag van veel boze mensen. Met name de boeren overschrijden grenzen als zij woensdag de 18e de hele Nederlandse samenleving gaan ontwrichten onder het motto: ‘Wij willen met tractoren de Nederlandse overheid dwingen onze regels en oplossingen te accepteren.’ Helemaal te bont maken zij het met verwijzingen naar de 2e W.O. en de jodenvervolging. Gelukkig komen er vanuit de samenleving vele reacties op hun gedrag. 

Opgegroeid in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw ben ik redelijk vertrouwd met maatschappelijke protesten en stakingen. Het ging er ook toen soms hard aan toe. Toch is het een groot verworven goed dat in onze Nederlandse democratie de mogelijkheid bestaat. Echter meningsverschillen moeten uiteindelijk uitgepraat worden en dat kan niet als burgers dreigen het recht in eigen hand te nemen. Als zich zo’n situatie voor doet, hoor ik tot mijn grote ergernis sommige politici roeptoeteren dit gedrag te veroordelen, om er meteen aan toe te voegen het wel te kunnen begrijpen. We zien zelfs dat de rechterlijke macht, die juist staat voor onze democratie, tot in de Tweede Kamer onderuit gehaald wordt.  

Iedereen maakt fouten, soms grote fouten, ook de overheid. Terecht zijn er grote zorgen over onze overheid, zoals de Belastingdienst. Naar mijn idee zijn we langzamerhand in een fase terechtgekomen, waarin we alles bekijken vanuit oneliners, wantrouwen en angst. Het is de basishouding geworden van de wetgevende overheid. Het is de burger die de politicus ziet als zakkenvuller, de vluchteling als gelukszoeker, de onbekende medemens als een vijand. Hier een verandering ten goede in brengen is geen gemakkelijke opgave. Als democratische burgers zullen we aan deze oneliners inclusief het wantrouwen en angstgevoel bij allerlei kleine en grote vraagstukken van dit moment, aandacht moeten besteden. Onze democratie heeft op dit punt een extra impuls nodig. Het klinkt niet alleen groot, het is het ook. We zullen dat vanuit ons diepste zelf overal en op alle niveaus van onze samenleving moeten laten gebeuren door meer inhoudelijk te praten met elkaar en te luisteren naar de ander.

Mijn babyboomhart weet dat je met het nemen van kleine stappen een groot verschil kunt maken. Mijn babyboomhart weet ook dat aandacht voor elkaar vanuit compassie en vertrouwen, je een gelukkig mens maakt.

EEN GELUKKIG EN GEZOND 2020

Zou het niet mooi zijn als we elke vier jaar van de landelijke verkiezingsdag in maart een feestdag maken? Wat is er mooier dan de verworvenheden van de democratie en de vrijheden, vastgelegd in onze grondwet, te vieren? Een verkiezingsfeestdag in maart geeft tevens symbolisch aan dat er weer een nieuwe democratische lente komt! Bij dit idee alleen al, voel ik een beetje verkiezingskriebels. Zoiets als de vakantiekriebels, die ik vorige week bij het eerste zonnetje voelde. Ik stel mij voor dat in de aanloop naar die bijzondere democratische lentedag de nieuwe, aanstaande volksvertegenwoordigers hun politieke partijplannen hartstochtelijk aan de burger brengen. De gedragscode bepaalt dat alle politieke partijen hieraan meedoen en dat er alleen over de inhoud van programma’s gesproken wordt. In elke provincie wordt minstens één grote feestelijke bijeenkomst gehouden met alle partijen, waarbij maximaal gebruik gemaakt wordt van de socratische methode. Scholen en universiteiten plannen bijzondere lesprogramma’s onder de noemer staatsinrichting, die uitmonden in een slotprogramma per school, zoiets als ‘Het Lagerhuis’. Een alternatieve Pokémon Company brengt Super Democracy Games op de markt waar jong en oud op zoek kunnen gaan naar hun eigen politieke graal. In Den Haag wordt in die weken het Alternative Facts Filmfestival georganiseerd met thema’s als De Mannetjesmakers, Politieke Correctheid en Fraude. In Leiden vindt het Nieuwe Kleren Van de Keizer cabarettenfestival plaats. En elke stad en ieder dorp krijgt een eenmalige subsidie, waarmee burgers zelf een of meerdere kleine burgerinitiatieven kunnen opstarten, die te maken hebben met democratie en vrijheid.

Misschien ben ik een beetje ouderwets als ik bij zo’n verkiezingsdag moet denken aan bevrijdingsdag 1945. Democratie en vrijheid is in het leven van mijn ouders nooit vanzelfsprekend geweest. Geboren in 1946 is dat ultieme gevoel van vrijheid mij via mijn ouders met de paplepel ingegoten.  Zelf hebben mijn lief en ik tijdens ons tweejarig verblijf in Kenya ervaren hoe een niet-democratie werkt. Toen er in 1982 een militiaire couppoging plaatsvond, hebben we tijdelijk huis en haard moeten verlaten. Ook in ons mooie Europa hebben tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw dictaturen bestaan. Velen zijn het vergeten als ze tegenwoordig overwinteren in Portugal of Spanje. Maar nu, in 2017, worden we met de neus op de feiten gedrukt. Er zijn heftige politieke ontwikkelingen in de wereld gaande, ook in Nederland, waardoor democratie en vrijheid ineens helemaal niet meer zo vanzelfsprekend zijn. In ons welvarende Nederland zaagt de politicus Wilders bewust aan de poten van onze rechtstaat: de trias politica. Een enorm grote opkomst van stemmers op 15 maart zou, denk ik, het meest krachtige democratisch appèl ooit na mei 1945 zijn. Ik ben niet naief, maar durf wel te dagdromen. Het mooie van de Nederlandse politiek is, dat er echt en breed te kiezen valt. In ons land is het mogelijk om een brede coalitie te vormen, die als er geregeerd wordt, rekening houdt met veel kiezers. De ‘meerderheid’ houdt rekening met de minderheid. Het heeft ons al die jaren na de 2e W.O. geen windeieren gelegd. En alleen daarom al zouden we dit moment van landelijke verkiezingen feestelijk met elkaar moeten vieren. 

Mijn idee voor het feestelijke element lijkt dit weekend zowaar opgepakt te worden. Ik vermoed dat enkele mensen mijn conceptversie van het blog hebben gehackt. Vergelijkbaar met het Pokémon spel lanceert namelijk Arjen Lubach zondagavond zijn Kamergotchi, een app waarbij je naar analogie van het spel Tamagotchi, voor een politicus moet zorgen. In de app zitten zeventien lijsttrekkers. Je kunt niet zelf je politicus kiezen; die komt tevoorschijn uit een ei. En de Amsterdamse rapper Massih Hutak wil op 14 maart, de vooravond van de verkiezingen, een groot feest organiseren voor jongeren in de Tolhuistuin in Amsterdam: ‘We proberen stembussen neer te zetten. Je entree is je stembiljet. Om 12 uur precies kan iedereen stemmen en barst het feest los.’

Als je hier geen verkiezingskriebels van krijgt…….

Ik weet niet of het jullie ook opvalt de laatste weken? Heel veel krantenartikelen, TV  tafeldiscussies en Twitterberichten  gaan over ouder worden: Voltooid leven, Vallen wordt steeds meer ouderen fataal, Lijst van Inspectie zorgt voor verbeteringen in verpleegtehuizen, AOW-leeftijd schuift verder op, Vier concrete ideeën tegen Eenzaamheid, Toiletgang driemaal per dag. De mechanismes op deze nieuwsitems zijn standaard. Eerst ontstaat er grote verontwaardiging algemeen, dan komt er altijd wel een politicus in beeld die Kamervragen gaat stellen, vervolgens komen in de talkshows van Pauw, Tan en Van Nieuwkerken gewone mensen aan het woord en het eindigt met ‘de olifant met de lange snuit’. Als fulltime pensionado én gerontoloog ben ik in dat nieuws natuurlijk extra geïnteresseerd. Neem nou dat artikel over ‘vallen’. Het aantal ouderen dat overlijdt na een val is in tien jaar tijd verdubbeld. Experts verwachten dat dit aantal de komende jaren stijgt. Een dergelijk artikel wordt groots geplaatst omdat er in diezelfde periode een aantal vreselijk trieste valincidenten plaatsvinden. Een oudere vrouw uit Klarenbeek blijkt vier dagen hulpeloos in haar tuin te liggen. Een oude man uit Leiden ligt vijf dagen dood in huis voordat iemand hem vindt. Een hoogbejaard echtpaar in Noord-Holland is gevallen in de tuin, eerst de vrouw en daarna de te hulp geschoten man. Waarschijnlijk zijn zij door onderkoeling overleden. We weten uit onderzoek dat bij vallen vaak verschillende factoren een rol spelen. Lichamelijke factoren, zoals gezichtsvermogen, duizeligheid, afnemende spierkracht, slecht functionerende gewrichten. Maar ook medicijngebruik of een simpele oneffenheid op het tuinpad. Voor mij als fulltime pensionado is vallen een van de vele risicofactoren die ik bij ouder worden moet zien te tackelen. Er liggen voor mij en voor alle ouderen allerlei ouderdomskwalen en ziektes op de loer. Hoe ga ik om met mijn verminderende mobiliteit, sexualiteit, slecht werkende sluitspier en overgewicht. Ik hoor steeds slechter in gezelschap. Ik heb last van autorijden in het donker. Hoe breng ik mijn dag zinvol door als niet meer werkende. Ik vergeet namen van mensen. Ik baal van het feit dat ik ’s middags een tukkie op de bank doe. Zo kan ik nog wel een A4tje doorgaan met risicofactoren voor ouderen, toegespitst op mijzelf. Maar dat is deprimerend en ook dat is een risicofactor bij ouder worden. Dus de vraag is wat kan ik er zelf maximaal aan doen, wetende dat je niet alles kan voorkomen? Om aan de vele risicofactoren voor ouderen enigszins tegenwicht te bieden probeer ik mij te focussen op de emotie angst. Dat wil zeggen, ik wil angst vermijden, voorkomen. Ik weet dat de helft van 65plussers bang is om te vallen. Deze angst zorgt er soms voor dat men activiteiten als wandelen, fietsen, trappen lopen, boodschappen doen of op bezoek gaan bij familie en vrienden gaat vermijden. Dit vermijdingsgedrag heeft dan weer direct invloed op levensplezier en het vergroot de kans op sociaal isolement. Wat het vallen betreft blijf ik voorlopig nog bewust wonen in een huis met trappen. Ik loop dagelijks vele malen die trappen op en af. Ik stap zo veel als mogelijk op de fiets, bewust niet op een electrisch fiets, maar wel een damesfiets, zodat ik gemakkelijk kan op- en afstappen. Minder gemotiveerd, maar zeker zo belangrijk, zijn de gymnastiek oefeningen die ik elke ochtend, behalve de zondag doe. Meer moeite moet ik doen om gewoon te lopen, te wandelen. Ik heb jaren geleden behoorlijk last gehad van mijn linker heup en mijn rechter knie. Ik ben bang dat ik er weer last van krijg. Daarom moet ik tegen mijzelf zeggen: ‘Zeur niet, je hebt nu nergens last van, loop eens blokje om.’ Ik denk dat dat hardop zeggen, er over praten, schrijven, discussieren met anderen, enorm helpt je angst te tackelen. En leven met minder angst is wel zo prettig!