Er zijn verjaardagen die je extra aan het denken zetten over het leven en dan met name de lengte in jaren daarvan. Dit keer op mijn vijfenzeventigste voelt het heftig omdat je steeds dichterbij het einde van je leven komt. Daar sta je dan als gezonde 75-jarige in het middelpunt van de feestvreugde die je niet wil laten bederven door sombere toekomstgedachten.

Deze verjaardag heb ik de behoefte gevoeld om te reageren met: ‘Dank je voor de felicitatie, ik teken er voorlopig tien jaar bij en dan zie ik wel weer verder.’ Wat ik er niet bij zeg is, dat ik die tien jaar hoop door te brengen in redelijk goede gezondheid op fysiek en geestelijk vlak. En daar zit nu juist het lastige. Onderzoek toont aan dat vanaf gemiddeld 75 jaar de kans op twee of meer chronische aandoeningen sterk toeneemt. Ik ga deze niet allemaal benoemen en zeker niet teveel toelaten in mij hoofd. Wel zie ik in mijn omgeving voorbeelden genoeg. In dat perspectief op mijn nabije toekomst probeer ik mij vast te houden aan de theorie die ik zelf in mijn praktijk als gerontoloog veel heb uitgedragen. Ik wil mij nog meer richten op het verder ontwikkelen van mijn eigen stuurcompetenties. Grote, innerlijke veerkracht zal mij helpen zo positief mogelijk om te gaan met het leven inclusief eventuele beperkingen.

Belangrijk voor die veerkracht is de balans tussen je vaardigheden en de omgevingsdruk waarin je verkeert of wilt verkeren: zie het ecologisch model van Lawton (bron: Leene e.a. 1994). Gaat bijvoorbeeld het lopen moeilijker, dan kijk je naar de mogelijkheden van een nieuwe balans. Allereerst natuurlijk of er iets medisch gedaan kan worden aan de loopproblemen. Je kunt verder kijken naar hulpmiddelen zoals rollator, traplift of hulp vragen, maar eventueel ook een andere woonomgeving. Bij dit alles is het voor de innerlijke balans belangrijk dat er voldoende uitdaging blijft. Als de (nieuwe) omgevingsdruk te zwak is, verval je gemakkelijk in verveling en neerslachtigheid en als die te sterk is ontstaat er stress en agressie. Vind je de goede balans dan ben je in flow en voel je je goed in je situatie van dat moment. Feitelijk is het zoeken naar balans op alle vijf levensgebieden van toepassing: op je fysieke en geestelijke gestel, je sociale contacten, je materiële zaken en belangen, je activiteiten en natuurlijk je zingeving.

Ik besef dat van mij de komende tien jaar en wellicht nog langer, veel gevraagd zal worden van mijn zelfkennis en eigen kracht. Nog meer dan voorheen zal ik kijken naar wat ik wel en niet kan en wat de omgeving mij daarbij te bieden heeft. Dat vraagt om duidelijke, eerlijke communicatie met iedereen in mijn sociale netwerk en dat is niet altijd gemakkelijk. Daarbij is het evenzeer van belang om in je contacten met anderen positief te blijven denken en doen. Een goede balans in je sociale netwerk hebben en houden, draagt wellicht het meeste bij aan gelukkig oud worden. Ik verkeer op mijn 75ste in de gelukkige omstandigheid dat ik samen met mijn lief ben, beiden zijn we nog gezond. Het goed gaat met onze kinderen, kleinkinderen, familie en vrienden.

Alles bij elkaar is het een uitgebreide en bijzondere 75ste verjaardag geworden. Eerst thuis in Rotterdam, daarna in Langweer. In het weekend hebben we met onze kinderen en kleinkinderen in een heerlijke B&B vertoefd. Zondagavond op de camping hebben we de buren uitgenodigd. In de aansluitende week zijn de broer, schoonzus en zussen van mijn lief een paar dagen langsgekomen en hebben we o.a. een mooie vaartocht met een Langweerdersloep gemaakt.

Maar het meest mooie en emotionele moment is er als onze dochter en haar partner vertellen dat zij een baby verwachten. Onze dochter is in verwachting. Voor de derde keer worden mijn lief en ik oma en opa.

Een betere motivatie voor de komende tien jaar en hopelijk nog meer, kan ik me niet wensen, toch?!

Naast het lezen van Revolusi van David Reybrouck, lees ik ter afwisseling Utopia Avenue van David Mitchell. Deze roman volgt de fictieve rockband Utopia Avenue, opgericht in Soho, Londen in 1967. Ze wordt als groep bij elkaar gebracht als een psychedelisch-folk-rock supergroep. In het boek komen beroemde zangers en bandleden uit die tijd voorbij: David Bowie, Leonard Cohen, Jackson Brown, John Lennon, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrison, Brian Jones en nog meer. Tijdens het lezen moet ik telkens terugdenken aan een mooie en bijzondere tijd uit mijn leven, beginnend op mijn zestiende.

Ik heb in die jaren geen specifieke popidolen, waar ik op wil lijken, maar één ding is zeker: ik laat mijn krullend haar lang groeien en zo gauw dat kan, laat ik mijn sik staan. Ik voel me een hippe vrijbuiter….

De wederopbouw na de oorlog is min of meer afgesloten. Er komt meer geld beschikbaar, lonen stijgen. In ons ouderlijk huis komt (op afbetaling) een koelkast, wasmachine en televisie. De vrije zaterdag wordt landelijk ingevoerd. De nog jonge babyboomgeneratie waartoe ik behoor, begint te leven en hoe! Weg met de truttige jaren 50! Weg met autoritair gezag! Van mijn eerste verdiende zakgeld (tijdschriften wekelijks rondbrengen) koop ik een kleine pickup met een ingebouwde speaker. Op mijn slaapkamer draai ik mijn eigen plaatjes. Jimi Hendrix tart met zijn gitaarspel elke brave burger van dat moment.

In mijn geboortestad Arnhem schieten de bars voor jongeren als paddenstoelen uit de grond. Op en rond de Korenmarkt zijn bars als de Kameleon, de Buik en de Beer, de Scarabee en een nieuwe Wampie. Overal klinkt muziek uit de speakers. Iedere bar heeft zo zijn eigen type jongeren en muziek. Elk weekend ga ik met vrienden en vriendinnen stappen. Naast het station van Arnhem ligt het terras van het restaurant Carnegie, dat bij mooi weer vol zit met flanerende jongeren. Met de auto kun je rondjes rijden en laten zien hoe stoer, hip en rebels je bent. In die periode rijd ik in een (oude) rode Alfa Romeo Spider met open dak. Ik heb er 1950 gulden voor betaald, weet ik nog.

In 1971 ga ik met de boot naar het Weeley Festival in Engeland, een driedaags evenement met non-stop muziek dag en nacht. We slapen op het dek van de boot. Op het festivalterrein maken we van gemaaid gras provisorisch een tentje. De toiletten zijn een paar balken boven een groot gat. Het is één lange roes waarin je die dagen doorbrengt. In datzelfde jaar ga ik met de eigenaar van Wampi Huissen – waar ik disc-jockey ben – in een zeer opvallende rode Buggy naar Zuid Frankrijk….natuurlijk Saint Tropez. We slapen daar in een tentje op een camping en eten bonen uit een blikje. Op de boulevard rijdend hebben we met onze auto de nodige bekijks en zelfs stappen er twee hippe meisjes spontaan in de auto, die eigenlijk veel te klein is voor vier personen.

In 1969 heb ik mijn opleiding als onderwijzer-met hoofdakte afgemaakt en werk ik op een 20-klassige basisschool in de wijk Presikhaaf. Ik hoef niet in militaire dienst omdat ik een bewijs van ‘onmisbaarheid’ krijg voor mijn werk op een school in een achterstandswijk. Mijn uiterlijk is geen enkel punt van discussie op deze katholieke school. Ik ben gewoon een hippe meester en sta voor de zesde klas (nu groep acht) met veertig kinderen! De kinderen noemen mij ‘meester Geert’. Het is altijd ‘u’ en nooit ‘jij’. Een aantal collega’s zijn LHBT’ers. Het is normaal en niemand scheldt een leerkracht daarvoor uit.

Maar dan komt het mooiste moment uit die periode. Ik word echt verliefd, smoorverliefd. De fictieve roman Utopia Avenue wordt voor mijn lief en mij dé roman des levens. De afgelopen achtenveertig jaar leven we vele mooie en soms moeilijke hoofdstukken. Nog steeds zijn we stikgelukkig. We hopen er samen met onze kinderen, kleinkinderen, familie en vrienden nog veel hoofstukken aan toe te voegen…..zoiets als ‘ze leefden nog lang en gelukkig’.

Arbeidsvitaminen op de radio bestaat vijfenzeventig jaar…. even oud als ik….. Vijfenzeventig jaar lijkt lang, maar het voelt helemaal niet zo. Op zo’n ijkmoment ben ik mij er van bewust dat in je leven allerlei mensen, gebeurtenissen, herinneringen en ook liedjes met je ‘meelopen’ als een metgezel of konvooi. Het bepaalt in belangrijke mate wie je bent en wat je doet. In mijn blogs komt die verwevenheid van het verleden-heden bijna altijd aan bod. Ik heb als pensionado tijd voor dit type reflectie en helpt mijn rol in deze wereld enigszins te begrijpen en te bepalen. Daarnaast hoop ik als gerontoloog dat deze blogs andere mensen inspireren in hún zoektocht naar een zinvol bestaan.

Zo lees ik deze winterse weken twee dikke boeken: Revolusi van David Reybrouck en Utopia Avenue van David Mitchell. Beiden raken mijn verleden-heden.

David Reybrouck beschrijft de geschiedenis van een bizar stukje Nederlands koloniaal verleden in Indonesië aan de hand van tweehonderd laatst levende getuigen. Hij koppelt deze verhalen aan historisch archiefmateriaal. Al lezende komen er herinneringen uit mijn verleden naar boven.

In mijn prille kind-tijd direct na de 2e W.O. worden jonge Nederlandse mannen geronseld om te vechten in Indonesië. Als ik een jaar of zestien ben, heb daar nog met oom Joep, een jongere broer van mij vader over gesproken. In de geschiedenisboekjes van school worden onze koloniale helden de hemel in geprezen en zelfs in 2006 spreekt minister president Jan Peter Balkenende met trots over de VOC mentaliteit. Pal achter mijn lagere school in het centrum van Arnhem zijn in de jaren zestig enkele barakken neergezet waar grote Molukse gezinnen tijdelijk in opgevangen worden. Het ziet er triest en armoedig uit in mijn ogen als tienjarige. We mogen daar overigens niet in de buurt komen van de onderwijzers. Geen idee waarom niet?

En dan verderop in Arnhem richting Velp ligt het statige landgoed Bronbeek waar oud-militairen van het voormalig Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) worden opgevangen. Bijna wekelijks kom ik daar op woensdagmiddag langs met de trolleybus op weg naar mijn tante in Velp. Ik heb een busabonnement aan een touwtje om mijn nek hangen, maar dat abonnement is alleen geldig voor ritten in Arnhem. Officieel moet ik uitstappen bij de bushalte pal voor Bronbeek en dan moet ik nog twee haltes verder lopen naar mijn tante. Soms blijf ik stiekem zitten in de hoop dat de buschauffeur het niet merkt. Bronbeek associeer ik met oude mannetjes in ‘rare’ KNILL uniformen, want zo zie ik ze door de tuin wandelen. Het maakt wel indruk, maar ik snap er niets van.

Schokkend en gewelddadig zijn de acties van enkele jonge Molukkers in de jaren zeventig: bezetting van de Indonesische ambassade, tweemaal een treinkaping en zelfs een school wordt gegijzeld. Nu vierenveertig jaar later buigt het Gerechtshof zich over het hoger beroep in de treinkapingszaak de Punt uit 1977. Nabestaanden van enkele kapers verwijten de Staat dat zij toen niet had hoeven laten te doden bij de beëindiging van deze kaping.

Geschiedenis valt niet uit te wissen en als we er goed mee omgaan en van leren, kunnen we daar nu in de Nederlandse samenleving ons voordeel mee doen. Bij het lezen van het boek Revolusi gaat er een andere wereld uit het verleden voor mij open. Ik heb mij nooit een bewust en genuanceerd beeld eigen gemaakt van dit stukje koloniale geschiedenis, zelfs niet toen mijn lief en ik in 2007 een vakantierondreis hebben gemaakt op Java en Sulawesi. Natuurlijk hebben we op die reis met eigen ogen heel veel resten van het koloniaal verleden gezien en gevoeld. Het is goed dat de laatste jaren er veel en heftig in ons land gediscussieerd wordt over ons koloniaal verleden, over slavernij en racisme. Het brengt mij tot andere inzichten.

In mijn volgende blog beschrijf ik iets van mijn verleden-heden uit de flower powertijd dat terugkomt bij het lezen van het boek Utopia Avenue van David Mitchell.