Via de familie app krijg ik een prachtige foto waarop onze kleindochter van bijna drie jaar haar pasgeboren zusje op schoot heeft. Naast haar zit de trotse vader die de slapende, pasgeborene extra vasthoudt. De grote zus kijkt met stralende ogen in de camera. Haar nieuwe zusje is net zo klein als de pop, waarmee ze de laatste maanden altijd speelt als ze bij opa en oma is. Een prachtig ontroerend beeld! Wat zou ik graag deze foto op mijn blog zetten….. Helaas kunnen foto’s op open sociale media gebruikt worden voor andere doeleinden en daarom doe ik dat maar niet.

Vanwege de corona moet ik het voorlopig doen met de foto’s en de verhalen. Ik mag mijn kleinkind niet even aanraken en knuffelen. Ook mijn schoondochter en zoon omhelzen is niet gewenst. Dat is heel raar als je beseft dat elkaar aanraken een fundamentele behoefte van ieder mens is. Natuurlijk mis ik dat erg. Ik denk dat dit gemis en de mogelijke gevolgen daarvan voor heel veel mensen steeds zwaarder gaat wegen.

Niet aan mogen raken en knuffelen doet mij terugdenken aan mijn onderzoek in 1997 naar intimiteit bij ouderen in zorg- en verpleeginstellingen. Of beter gezegd het gemis aan intimiteit. Zorgorganisaties werken met dienstroosters, vaste tijdsblokken, vaste teams, voorgekookte kwaliteitseisen en zo meer. Dat maakt het moeilijk een veilige, warme leef/woonsituatie voor de kwetsbare oudere te creëren. Onderzoek toont aan dat het gemis aan intimiteit, fysieke én psychische vertrouwelijkheid in je directe leefomgeving, een behoorlijke negatieve invloed heeft op je welbevinden. Dat wil je natuurlijk niet als zorginstelling. Ik pleit er dan ook voor in mijn onderzoek om op individueel zorgniveau de oudere meer ondersteuning op zelfsturing te bieden. In alle kwetsbaarheid kan iemand altijd eigen keuzes maken, hetgeen je gevoel van eigenwaarde versterkt. Algemeen pleit ik er voor in het kader van intimiteit meer ruimte en aandacht te geven aan privacy en eigen leefstijl. In een dergelijk woon/leefklimaat kan de kwetsbare oudere kwaliteit van leven nastreven en ervaren.

Dit onderzoek heeft mij persoonlijk extra alert gemaakt als het gaat om intimiteit in mijn eigen leefomgeving. Ik zoek als fulltimepensionado bewust naar warme en vertrouwde contacten. Zonder het al te zwaar te maken, probeer ik meer dan anders snel een persoonlijk gesprek te voeren door te zeggen wat ik echt van bepaalde zaken vind. Tegelijk wil ik respect tonen voor andermans keuzes qua leefstijl. De setting waarin veel van deze contacten plaatsvinden mag best een beetje Zwitserleven oproepen: thuis of in een restaurant bij een etentje, in het café – liefst op het terras – met een drankje. Het is heerlijk om je deze luxe te kunnen permitteren.

Echter door de anderhalve meter en al die andere maatregelen, is het lastig om je sociale contacten goed te onderhouden. Afgelopen weekend zouden we het jaarlijkse familieweekend houden. Uiteindelijk is dat geannuleerd en vervangen door een wandeltocht ergens op de Veluwe. Ik ben niet mee geweest omdat ik een lichte verkoudheid heb. Waarschijnlijk overgenomen van mijn kleindochter die op het kinderdagverblijf zit en die sinds enkele weken weer wekelijks een dagje bij opa en oma is. Voor de zekerheid heb ik mij afgelopen maandag laten testen en die uitslag is gelukkig negatief. Het betekent overigens niet dat ik onze pasgeboren kleindochter nu mag vasthouden en knuffelen.

Deze week is de herfst begonnen. Niet een jaargetijde waar ik gek op ben. Samen met dit hele coronagedoe is dat een extra reden om de moed erin te houden en goede voornemens te maken. Ik blijf voorzichtig en optimistisch. Ik ga straks de traditionele griepprik halen en proberen me niet gek te laten maken door alle berichten over de tweede golf. Verder neem ik mij voor te blijven investeren in mijn sociale contacten, uiteraard telkens in kleine setting.

En zeker ga ik met volle teugen genieten van de foto’s en de verhalen op de familie app.

‘Goed voorbeeld, doet goed volgen’ is een gezegde waar ik wel eens over nadenk in verband met mijn vader- en opa zijn. Het zijn rollen die je gedurende je levensloop kan krijgen, maar waar je verder geen ervaring in hebt.

De voorbeeldrol van mijn eigen vader is een heel bijzondere vanwege zijn ziekte tbc en het feit dat hij overleden is toen ik vijftien jaar was. Regelmatig ligt hij in het ziekenhuis en twee of drie keer in al die jaren is hij voor maanden naar het sanatorium in Davos Zwitserland voor kuren. Fysiek gezien moeten wij in huis vaak letterlijk afstand houden tot hem. Ondanks het feit dat de artsen aangeven dat het geen besmettelijke vorm van tuberculose is, is hij bang zijn kinderen te besmetten. Mijn moeder loopt dagelijks met lysol de toilet en wastafel te ontsmetten. Regelmatig afstand houden tot zijn kinderen moet voor hem een vreselijk dilemma zijn geweest. Gelukkig heb ik ondanks de ziekte van mijn vader een fijne en warme jeugd gehad. Maar de ziekte van mijn vader heeft vanzelfsprekend veel invloed gehad op mijn opgroeien.

Vanaf mijn volwassen zijn heb ik er dikwijls aan gedacht hoe het zou zijn verder op te groeien met een vader. Ik voel lang een boosheid omdat onze vader-zoon relatie zich niet heeft kunnen verdiepen, laat staan door ontwikkelen. Zo rond mijn vijfenveertigste weet ik dit gemis een positieve plek te geven in mijn leven. Ik ben trots op hem, op de manier waarop hij zijn zware leven geprobeerd heeft vorm en invulling te geven. Uiteindelijk is hij daarmee een waardevol voorbeeld voor mij.

‘Goed knuffelvoorbeeld, doet goed volgen’ heb ik in mijn zoon-vader relatie helaas moeten missen. Dat heeft mij als vader naar mijn eigen kinderen op dat gebied wat onzeker gemaakt. Vanaf de geboorte van mijn kinderen heb ik met veel liefde en plezier mijn vaderrol opgepakt. Aanvankelijk in de dagelijkse verzorging, daarna in het naar school brengen, meegaan met zwemmen, zaterdags als voetbalvader en zo meer. Later gaan ze studeren en op kamers wonen. Ook dan kan en mag ik mijn vaderrol voortzetten soms heel concreet met helpen verhuizen, klussen doen en de portemonnee trekken.

Vader-zijn gaat mij steeds beter af, denk ik. Mijn volwassen kinderen hebben hun eigen leven, maar ik kan het van dichtbij meemaken. Bewust probeer ik ze niet al te dicht op de huid te zitten. Ik wil goede raad geven of gewoon mijn mening ventileren, gevraagd en ongevraagd. Dat heb ik ongetwijfeld van mijn vader meegekregen. Ik omhels mijn kinderen en schoonkinderen graag. Wat wel blijft is een beetje onzekerheid om hen lekker onbevangen af en toe te knuffelen.

Bij mijn kleindochter heb ik totaal geen last van die onzekerheid. Mijn opa zijn heb ik vrij snel mogen oppakken na haar geboorte. Al na een paar maanden mocht ik op de donderdag oppassen, het eerste half jaar alleen en daarna samen met mijn lief. Ik heb haar luiers verschoond, haar de fles gegeven, in het wiegje gelegd, met haar rondgewandeld in de kinderwagen en haar natuurlijk geknuffeld. En hoe heerlijk is het als ze, moe van het spelen, zomaar in slaap valt op je schoot.

Opa-zijn gaat mij iets natuurlijker af. Ik heb geleerd van mijn vaderrol en ben minder onzeker of ik het goed doe. Wat meespeelt is dat als je ouder wordt, je steeds meer ruimte durft te geven aan je gevoelsleven. En, niet onbelangrijk, je neemt meer tijd voor deze rollen. Het vader- en opa-zijn is zo een heerlijke ervaring en een groot geschenk in mijn derde levensfase.

Bijzonder is het, dat ik nu pas bij het schrijven van dit blog moet denken aan de overeenkomst tussen mijn jeugdervaring en de huidige coronamaatregelen: de ontsmetting; de grote angst om anderen te besmetten; de anderhalve meter afstand; het niet mogen knuffelen van elkaar….

‘Laat mij maar veel naar muziek uit deze jaren luisteren als ik ooit dement ben’, zegt mijn lief. We kijken samen naar een TV programma over The Beatles tussen 1963 en 1967. Het is de tijd van Elvis Presley, Chubby Checker, Bob Dylan, Buddy Holly, Fats Domino, Jim Morisson. Telkens, als de eerste akkoorden klinken van een song uit die tijd begint mijn lief de tekst mee te zingen. Ongelooflijk hoe tekst en melodie in haar geheugen zijn opgeslagen. Ik moet eraan denken hoe ingrijpend de ziekte van alzheimer is. Je mag hopen dat je er zelf geen weet van hebt. Je partner, je kinderen zullen het er vreselijk moeilijk mee hebben. Het is een proces voor hen van langdurige verlieservaring. Stel dat ik alzheimer krijg, welke diepliggende herinneringen en karaktereigenschappen treden dan op de voorgrond? Ga ik liedjes uit mijn jeugd herkennen en meezingen? Word ik onrustig of juist heel rustig? Het zijn gedachten die in deze levensfase af en toe opkomen en mij angstig maken. Maar ik wil juist niet focussen op achteruitgang. Ik wil niet angstig zijn voor wat dan ook. Ik wil mijn zegeningen tellen en mij verder ontplooien…… ‘Eight days a week’.

In een van de getoonde fragmenten toeren The Beatles door Amerika en komen in Texas. Het blijkt dat blank en zwart niet samen naar hun stadionconcert mogen komen. Ik hoor hen zeggen dat ze alleen optreden als ook de zwarte Amerikanen welkom zijn. Ik denk terug aan die tijd, ik ben 18 jaar. De rassenscheiding is op veel plekken in de wereld nog normaal. Het zijn de roemruchte jaren van Che Guevara, Fidel Castro en de Cuba crisis; van de moord op J.F. Kennedy; van ds Maarten Luther King, zijn beroemde speech “I have a dream’; de moord op hem; van Chroetjsjov die afgezet wordt; van de oorlogen in Vietnam en Cambodja. Ik zit als puber/adolescent in de levensfase vol levenslust, groei en ontwikkeling. Ik zoek mijn eigen identiteit, zowel uiterlijk als innerlijk. Welke meisjes vind ik leuk en willen zij ‘met mij gaan’? De nieuwe broek die ik koop, moet onder de naaimachine, want de pijpen horen super smal te zijn. Mijn krulhaar staat alle kanten op en groeit tot op mijn schouders. Een echte bontjas, tweedehands, maakt mijn hippieachtige outfit compleet. Over alles wat er gebeurt om mij heen en in de wereld, heb ik een duidelijke, zekere mening. Opvoeden moet vooral anti-autoritair zijn. Primitieve culturen bestaan niet, juist die culturen zijn vaak hoogstaander dan de onze. Iedereen is gelijk en moet dezelfde kansen hebben en krijgen. Ik ben tegen de Vietnamoorlog, roep ‘Johnson moordenaar’. Ik wil niet in militaire dienst, want ik voel mij een pacifist en elke zondag naar de kerk gaan is geen optie meer. Ik ben 18 jaar en zoekende wie ik wil worden…….‘Eight days a week’.

Nu 54 jaar verder heb ik veel van mijn eigen identiteit mogen ontdekken. Geboren vlak na de 2e WO ben ik opgegroeid in een welvarend Nederland met een hoge levensverwachting voor man en vrouw. Mijn gelukkige leven gaat nog even door in een wereld die net als op mijn 18e nog steeds op allerlei plekken zwaar onder druk staat. Ik heb ook nu mijn meningen, maar minder zeker. Intenser dan voorheen ben ik op zoek naar intimiteit, in de zin van geborgenheid en vertrouwelijkheid in mijzelf, maar ook in mijn omgeving…… ‘Eight days a week’.

Als fulltime pensionado zoek ik die intimiteit vooral dichtbij, want daar kan ik naar mijn idee het meeste bijdragen. Ik gun dat mijzelf en mijn naasten…… ‘Eight days a week, Eight days a week I love you, Eight days a week is not enough to show I care……’