Deze herfstperiode heb ik mij aangemeld voor een filosofiecursus over de Duitse filosoof Nietzsche (1844-1900). Nietzsche schopt tegen alles om hem heen aan. Van het moralisme van de Griekse filosofen Socrates en Plato moet hij totaal niets hebben. Hij rekent in felle teksten af met het christelijke geloof en met ideologieën als socialisme, nationalisme, feminisme, eigenlijk alles waar – isme achter staat. Voor hem is het leven strijden. Hij huldigt het begrip Amor fati, liefde voor het (nood)lot: omarm als individu datgene wat onvermijdelijk is. Nietzsche zegt: ‘Het leven is strijden en daarmee vindt het zijn doel in zichzelf.’

Waarom ik het boeiend vind om te leren van filosofen is, omdat ik in deze fase van mijn leven meer dan ooit op zoek ben naar de zin van mijn leven. Ik ben opgegroeid met de katholieke moraal theologie. Als zevenjarige moet ik opdreunen: ‘Waartoe zijt gij op aarde? Ik ben op aarde om God te dienen en daardoor hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn.’ Dit geloof biedt mij en alle andere katholieken, niet alleen een leven op aarde, maar ook nog eens in het hiernamaals. De katholieke leer vertelt mij zo, wat de zin van het leven is. Langzamerhand echter ervaar ik in mijn leven dat deze katholieke leer gebaseerd op ‘ratio = deugd = geluk’ wel weinig aansluit bij mijn eigen innerlijk kompas, mijn zintuigen en emoties. Hier herken ik iets van de filosoof Nietzsche.

In mijn werkzame leven, zo rond mijn veertigste, ben ik volop bezig met de ouder wordende mens. Mijn ambitie om de ouderenzorg in Nederland te helpen verbeteren is groot. Tegelijkertijd voel ik een sterke behoefte levensdromen niet zozeer in materiële, maar meer in ideële zaken te zoeken en te vinden. Zoals ik zelf bezig ben om een betekenisvol leven te leiden (met vallen en opstaan), zie ik in mijn werk hoe de ouder wordende mens hier mee bezig is. De levensloop van ieder mens is een uniek en subjectief proces, waarin interactie met de sociale omgeving van wezenlijk belang is. In die context zoekt ieder mens naar geborgenheid en warme contacten.

Als ik naast mijn baan de studie gerontologie oppak en deze afrondt met een thesis, kies ik haast vanzelfsprekend het onderwerp ‘Intimiteit in de hoge ouderdom’. Intimiteit heb ik gedefinieerd als: ‘De hoogste mate van vertrouwelijkheid in jezelf en in je relatie tot de ander, die ontstaat op het moment dat de mens zichzelf kan zijn in zijn persoonlijk leefgebied.’

Vanaf dat moment intensiveer ik, zowel in mijn persoonlijke als in mijn werkzame en nu in mijn pensionado leven de zoektocht naar intimiteit. Met een knipoog naar Nietzsche durf ik nu op mijn achtenzeventigste te zeggen: ‘Het leven is werken, permanent zoeken naar intimiteit, en daarmee vindt het zijn doel in zichzelf.

Ik denk veel na over mijn verleden, over hoe mijn nabije toekomst er uit gaat zien en vooral hoe ik elke dag zo prettig mogelijk en zinvol bezig kan zijn. Steeds belangrijker voor mijn leven is dat het plaatsvindt in overeenstemming met mijn innerlijke natuur.

Mijn valkuil is teveel piekeren en dat levert vooral gedachten op waar je beslist niet vrolijk van wordt. Ik probeer mij niet zoveel zorgen te maken over de mogelijke fysieke en psychische aftakeling of wat daarna komt. Op zulke piekermomenten realiseer ik mij: ‘De mens lijdt het meest van het lijden dat hij vreest’. Uit ervaring weet ik dat er veel zaken zijn waar ik niets (meer) aan kan doen, dus probeer ik juist te denken waar ik wel wat aan kan doen. Dat levert positieve gedachten en energie op.

Denkend aan mijn verleden (waar ik niets meer aan kan veranderen) kan ik in deze fase van mijn leven zeggen dat er sprake is van een dankbaar gevoel. Zowel privé als in werk zijn er in al die jaren regelmatig hoogte- en dieptepunten geweest. Aan de hoogtepunten kan ik met veel geluksgevoel terugdenken. Is er sprake van teleurstellingen en moeilijke tijden, dan denk ik vooral hoe ik daar mee omgegaan ben en wat ik er van geleerd heb. Zo omgaan met mijn verleden helpt enorm mijn huidige dagelijks leventje als prettig en gelukkig te ervaren.

Voor het nu wil ik de match met mijn innerlijke natuur verdiepen. Met mijn lief en mij gaat het goed, met de kinderen en kleinkinderen ook. Bijna organisch wordt mijn leefwereld kleiner. Er ontstaat nog meer gerichtheid op het gezin, de familie, de vrienden. Hier kan ik maximaal zin in het leven ervaren. In mijn lijf neemt de behoefte aan intimiteit toe. Emotioneel gebeurt er veel. De tranen komen sneller naar boven, behoefte aan liefkozing en tederheid nemen toe. Gevoelens als genegenheid en geborgenheid worden belangrijker dan ooit. In mijn contacten met anderen zoek ik vooral wederkerigheid, wederzijds vertrouwen en gelijkwaardigheid, zodat ik maximaal mijzelf kan zijn.

Wat de grote leefwereld om mij heen aan gaat, zal ik moeten accepteren dat het moeilijk blijft mij daarmee op een goede manier te verhouden. Wellicht is het in deze fase van mijn leven een overlevingsstrategie deze wereld op zo’n afstand te zetten, dat er voldoende ruimte overblijft in mijn hoofd voor een fijne oude dag met vooral nog veel zin in het leven.

Zondagmiddag, stralende zon, weinig wind. Het is druk in het Kralingingse bos: gezinnen met kinderen en vaak ook een hond, jonge en oude stelletjes, groepjes studenten uit alle windstreken. De bankjes langs het water zijn allemaal bezet. Iedereen zit met zijn gelaat zo vooruit gestoken richting zon, dat de zonnestralen maximaal opgevangen worden. Opvallend zijn de verliefde stelletjes dicht tegen elkaar, ineengestrengeld, vol Lentekriebels…..

Je krijgt er meteen goede zin van, weg met het depressieve gevoel, ruimte voor de Lentekriebels! Wat een heerlijk woord, dat we dankzij de nationale projectweek over sexualiteit op onze basisscholen allemaal op ons netvlies hebben gekregen.

Bij het woord kriebels krijgt iedereen, jong en oud, vaak een prettig prikkelend gevoel of een gedachte. Al vanaf de geboorte ervaart ieder kind sterke zintuiglijke prikkels, die voortaan altijd in zijn leven in meer of mindere mate aanwezig zullen zijn. Sexuele prikkels horen daar bij en vormen zelfs een wezenlijk deel van ons mens-zijn. Daarom is het ontzettend belangrijk dat kleine kinderen leren op een gewone, normale manier met hun lijf om te gaan, er over te praten en er zo vertrouwd mee te raken. Een goede, warme en veilige omgeving thuis en op school helpt het kind daar zodanig bij, dat er een positief zelfbeeld kan groeien en dat heb je nodig om stevig in het leven te staan.

Lentekriebels en sexuele prikkels gaan niet weg, kan ik als zesenzeventigjarige zeggen. Wel is de mate waarin ik het voel en hoe ik er mee omga natuurlijk anders dan tijdens mijn kind- en volwassen-zijn. Zeker de laatste jaren merk ik dat mijn sexualiteit zich vooral ontwikkelt richting Intimiteit. Het accent komt sterker te liggen op emotioneel gebied, is meer naar binnen gericht net als bij het prille begin van mijn bestaan. Het verschil met nu als oudere is, dat ik daar in belangrijke mate zelf sturing aan kan geven.

Voor mij is Intimiteit net zo’n mooi woord als Lentekriebels. Het is een hoge mate van vertrouwelijkheid in mijzelf en in mijn relatie naar mijn lief en dierbaren, waarin ieder zichzelf kan zijn. Het mooie en bijzondere is, dat het sexuele contact zich verlegt en verdiept naar warmte, tederheid, genegenheid, aanraking en vooral geborgenheid……Als die momenten zich voor doen, ervaar ik de echte zin van mijn bestaan!

Laat de lentekriebels maar komen, want die helpen daarbij!