Arbeidsvitaminen op de radio bestaat vijfenzeventig jaar…. even oud als ik….. Vijfenzeventig jaar lijkt lang, maar het voelt helemaal niet zo. Op zo’n ijkmoment ben ik mij er van bewust dat in je leven allerlei mensen, gebeurtenissen, herinneringen en ook liedjes met je ‘meelopen’ als een metgezel of konvooi. Het bepaalt in belangrijke mate wie je bent en wat je doet. In mijn blogs komt die verwevenheid van het verleden-heden bijna altijd aan bod. Ik heb als pensionado tijd voor dit type reflectie en helpt mijn rol in deze wereld enigszins te begrijpen en te bepalen. Daarnaast hoop ik als gerontoloog dat deze blogs andere mensen inspireren in hún zoektocht naar een zinvol bestaan.

Zo lees ik deze winterse weken twee dikke boeken: Revolusi van David Reybrouck en Utopia Avenue van David Mitchell. Beiden raken mijn verleden-heden.

David Reybrouck beschrijft de geschiedenis van een bizar stukje Nederlands koloniaal verleden in Indonesië aan de hand van tweehonderd laatst levende getuigen. Hij koppelt deze verhalen aan historisch archiefmateriaal. Al lezende komen er herinneringen uit mijn verleden naar boven.

In mijn prille kind-tijd direct na de 2e W.O. worden jonge Nederlandse mannen geronseld om te vechten in Indonesië. Als ik een jaar of zestien ben, heb daar nog met oom Joep, een jongere broer van mij vader over gesproken. In de geschiedenisboekjes van school worden onze koloniale helden de hemel in geprezen en zelfs in 2006 spreekt minister president Jan Peter Balkenende met trots over de VOC mentaliteit. Pal achter mijn lagere school in het centrum van Arnhem zijn in de jaren zestig enkele barakken neergezet waar grote Molukse gezinnen tijdelijk in opgevangen worden. Het ziet er triest en armoedig uit in mijn ogen als tienjarige. We mogen daar overigens niet in de buurt komen van de onderwijzers. Geen idee waarom niet?

En dan verderop in Arnhem richting Velp ligt het statige landgoed Bronbeek waar oud-militairen van het voormalig Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) worden opgevangen. Bijna wekelijks kom ik daar op woensdagmiddag langs met de trolleybus op weg naar mijn tante in Velp. Ik heb een busabonnement aan een touwtje om mijn nek hangen, maar dat abonnement is alleen geldig voor ritten in Arnhem. Officieel moet ik uitstappen bij de bushalte pal voor Bronbeek en dan moet ik nog twee haltes verder lopen naar mijn tante. Soms blijf ik stiekem zitten in de hoop dat de buschauffeur het niet merkt. Bronbeek associeer ik met oude mannetjes in ‘rare’ KNILL uniformen, want zo zie ik ze door de tuin wandelen. Het maakt wel indruk, maar ik snap er niets van.

Schokkend en gewelddadig zijn de acties van enkele jonge Molukkers in de jaren zeventig: bezetting van de Indonesische ambassade, tweemaal een treinkaping en zelfs een school wordt gegijzeld. Nu vierenveertig jaar later buigt het Gerechtshof zich over het hoger beroep in de treinkapingszaak de Punt uit 1977. Nabestaanden van enkele kapers verwijten de Staat dat zij toen niet had hoeven laten te doden bij de beëindiging van deze kaping.

Geschiedenis valt niet uit te wissen en als we er goed mee omgaan en van leren, kunnen we daar nu in de Nederlandse samenleving ons voordeel mee doen. Bij het lezen van het boek Revolusi gaat er een andere wereld uit het verleden voor mij open. Ik heb mij nooit een bewust en genuanceerd beeld eigen gemaakt van dit stukje koloniale geschiedenis, zelfs niet toen mijn lief en ik in 2007 een vakantierondreis hebben gemaakt op Java en Sulawesi. Natuurlijk hebben we op die reis met eigen ogen heel veel resten van het koloniaal verleden gezien en gevoeld. Het is goed dat de laatste jaren er veel en heftig in ons land gediscussieerd wordt over ons koloniaal verleden, over slavernij en racisme. Het brengt mij tot andere inzichten.

In mijn volgende blog beschrijf ik iets van mijn verleden-heden uit de flower powertijd dat terugkomt bij het lezen van het boek Utopia Avenue van David Mitchell.