Onze dochter stuurt vorige week een artikel door dat een van haar beste vriendinnen heeft gepubliceerd in het Parool onder de titel ‘Niet de andere kant op kijken’. Rosa (40) vraagt zich af hoe je nieuws over leed en geweld kan volgen zonder dat je je er machteloos en moedeloos door gaat voelen. Ze wil niet meer wegkijken en onderzoekt of – en hoe – dat kan.

Ik zie de beide vriendinnen nog als kleine meisjes heerlijk ongedwongen en met veel fantasie en gevoel spelen met elkaar. Het lijkt nog maar kort geleden. Nu zijn het veertigers, staan volop in het leven en allebei hebben ze een kind. Ik vraag me wel eens af hoe veertigers reageren op de huidige, grote (wereld)problemen. Verschilt dat veel met ouderen, zoals ik, die steeds emotioneler wordt? Rosa geeft duidelijk te kennen hoe zij bij slecht nieuws emotioneel van slag kan raken. Ze memoreert haar vader die wel eens gezegd heeft: ‘Kind, je moet een beetje meer eelt op je ziel krijgen’. Het is een lief en goedbedoeld advies, zegt Rosa, maar ze merkt dat die eeltlaag niet dikker wordt. Ze vraagt zich af waarom ze een machteloos gevoel nou zo’n probleem vindt? Uiteindelijk stelt ze bij haarzelf vast dat dit gevoel ook een motor kan zijn voor actie: “Het is de kunst om het machteloze gevoel en het verdriet te verdragen, of als dat niet lukt, het te gebruiken als brandstof voor verandering en tegelijkertijd van de mooie dingen blijven genieten.”

Het is heel herkenbaar. In deze hectisch tijd raak ik net als Rosa regelmatig van slag en dan voel ik mij moedeloos, lusteloos en apathisch worden. Iets wijzer geworden door alles wat ik in mijn leven zo heb meegemaakt, weet ik dat vermijden en wegstoppen niet helpt. Het beste is te focussen op je eigen waarden en daarnaar te handelen. Ik heb geleerd vooral energie te steken in dingen waar ik zelf direct invloed op kan uitoefenen. Daarnaast probeer ik in gesprekken met anderen mijn eigen denken over al die grote wereldproblemen kritisch te beschouwen. Als er dan sprake is van machteloosheid en het verdriet om alles wat er gebeurt, in Oekraïne bijvoorbeeld, helpen deze gesprekken mij niet moedeloos te worden, maar te blijven hopen.

Een bijzonder voorbeeld hoe je verdriet van iets groots kan omzetten in brandstof voor verandering, blijkt uit de actie van de nabestaanden van MH17 ramp in 2014. De veroordeelde schuldigen worden door het regiem in Rusland de hand boven het hoofd gehouden en niet uitgeleverd. Dat moet de nabestaanden een vreselijk gevoel van machteloosheid geven, al tien jaar lang. Deze week hebben zij een open brief gestuurd naar alle betrokkenen bij de komende vredesonderhandelingen met een duidelijke boodschap. Zij vinden dat een geloofwaardig vredesakkoord tussen Rusland en Oekraïne moeilijk te bereiken is zonder Russische erkenning van de verantwoordelijkheid voor het neerhalen van MH17….

Wat een eerlijke, dappere boodschap! Helemaal machteloos hoef je je toch niet te voelen!